Μια σημαντική στροφή στην κοινωνική στάση απέναντι στο θέμα της ευθανασίας καταγράφεται στην πρώτη συστηματική έρευνα της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής. Σύμφωνα με τα ευρήματα, 6 στους 10 Έλληνες συναινούν στη διακοπή της ιατρικής υποστήριξης για ασθενείς χωρίς πιθανότητα ανάρρωσης, υιοθετώντας μια στάση αποδοχής προς την παθητική ευθανασία – ως μια πράξη ελέους και σεβασμού προς την αξιοπρέπεια του πάσχοντος.
Η κοινή γνώμη φαίνεται πλέον πρόθυμη να αντιμετωπίσει τον θάνατο όχι μόνο ως βιολογικό τέλος, αλλά και ως πράξη συνειδητής λύτρωσης όταν η ζωή μετατρέπεται σε ανεπίστρεπτο πόνο. Η συζήτηση αυτή αναζωπυρώθηκε έπειτα από το τραγικό περιστατικό στο Ρέθυμνο, όπου ένας υπερήλικας άνδρας έθεσε τέλος στη ζωή της καρκινοπαθούς συζύγου του και αυτοκτόνησε, υποστηρίζοντας ότι το έκανε από αγάπη και οίκτο.
Η έρευνα φανερώνει ότι ακόμη και για την ενεργητική ευθανασία – τη χορήγηση θανατηφόρου ουσίας με αίτημα του ασθενή – ένα 71% των ερωτηθέντων υποστηρίζει κάποιο βαθμό νομιμοποίησης της, είτε με την αποκλειστική βούληση του ασθενούς είτε και με τη συναίνεση της οικογένειας.
Παρότι η διεθνής κοινότητα προχωρά – με την Ισπανία, την Ολλανδία, τον Καναδά και προσφάτως τη Βρετανία να διαθέτουν νομοθετικό πλαίσιο – στην Ελλάδα η ευθανασία παραμένει ποινικά κολάσιμη, χωρίς θεσμικές πρόνοιες ούτε επαρκείς δομές παρηγορητικής φροντίδας. Όπως αναφέρουν ειδικοί, το νομικό κενό σε συνδυασμό με την έλλειψη μονάδων ανακούφισης οδηγεί πολλούς ασθενείς τελικού σταδίου και τις οικογένειές τους σε απόγνωση ή σιωπηρές αποφάσεις που δεν έχουν καμία νομική προστασία.
Γιατροί και επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη να ξεκινήσει ουσιαστικός δημόσιος διάλογος, όχι μόνο για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας αλλά και για τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς ζωής μέχρι το τέλος της. Ηθικά διλήμματα, θρησκευτικές απόψεις και ιατρικές δεσμεύσεις συνθέτουν ένα πολύπλοκο πεδίο, όπου η ατομική αξιοπρέπεια και η κοινωνική ευθύνη καλούνται να ισορροπήσουν.
Όπως σημειώνει η καθηγήτρια Βιοηθικής Έφη Βαγενά, «το κεντρικό ζήτημα δεν είναι αν επιτρέπεται ο θάνατος, αλλά αν το άτομο έχει το δικαίωμα να επιλέξει τον τρόπο και τον χρόνο του, όταν κάθε άλλη προοπτική έχει χαθεί».
Η υπόθεση της ευθανασίας δεν μπορεί να μείνει άλλο στο περιθώριο. Είναι καιρός για την ελληνική κοινωνία και την Πολιτεία να αποφασίσουν αν θα την αντιμετωπίσουν με φόβο και αποσιώπηση, ή με ωριμότητα, σεβασμό και φροντίδα.