Ο εμβολιασμός είναι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής, σώζοντας κυριολεκτικά πολλές ζωές κάθε χρόνο. Προσφέρει αποτελεσματική προστασία έναντι πλήθους μεταδοτικών ασθενειών. Παρ’ όλα αυτά, η ανοσολογική απόκριση στα εμβόλια δεν είναι ίδια για όλους. Ποικίλλει από άτομο σε άτομο, ενώ σε πληθυσμούς με αυξημένο κίνδυνο για λοιμώξεις, τα αποτελέσματα ενδέχεται να είναι υποδεέστερα. Ποιος παράγοντας, όμως, ευθύνεται γι’ αυτή την παρατηρούμενη διακύμανση;
Σύμφωνα με πρόσφατη αυστραλιανή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature , το εντερικό μικροβίωμα ενδέχεται να παίζει καθοριστικό ρόλο. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα βρέφη που έλαβαν αντιβιοτικά κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους παρουσίασαν αποδυναμωμένη ανοσολογική απόκριση στους εμβολιασμούς. Η αιτία φαίνεται να σχετίζεται με τη μείωση του πληθυσμού του Bifidobacterium , ενός ωφέλιμου βακτηρίου που φυσιολογικά ζει τον ανθρώπινο γαστρεντερικό σωλήνα. Η χορήγηση προβιοτικών για την αποκατάσταση των επιπέδων του βακτηρίου έδειξε ελπιδοφόρα αποτελέσματα ως προς την ενίσχυση της ανοσολογικής απόκρισης.
Πόσο επηρεάστηκε η ανοσολογική απόκριση των βρεφών;
Η ερευνητική ομάδα παρακολούθησε 191 υγιή βρέφη από τη γέννησή τους έως και την ηλικία των 15 μηνών. Το 86% των βρεφών εμβολιάστηκε κατά της ηπατίτιδας Αμέσως μετά τη γέννηση, ενώ από την 2η εβδομάδα ξεκίνησε ο εμβολιασμός με βάση το Εθνικό Πρόγραμμα Ανοσοποίησης της Αυστραλίας. Έπειτα, κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με την έκθεσή τους σε αντιβιοτικά:
Καμία άμεση ή μητρική έκθεση
Έκθεση σε αντιβιοτικά μέσω της μητέρας
Άμεση λήψη αντιβιοτικών για τουλάχιστον 48 ώρες κατά την περίοδο της νεογνικής φροντίδας
Για την καταγραφή των αλλαγών στο εντερικό μικροβίωμα και της ανοσολογικής απόκρισης στα εμβόλια, συλλέχθηκαν δείγματα κοπρανών στις 7 ημέρες και στις 6 εβδομάδες ζωής τους, καθώς και δείγματα αίματος σε τακτά χρονικά διαστήματα έως και τους 15 μήνες. Σημειώνεται ότι η ομάδα των ερευνητών που πραγματοποιούσε τη συλλογή των δειγμάτων δεν γνώριζε σε ποια ομάδα έκθεσης ανήκε κάθε βρέφος, ώστε να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα.
Η μελέτη αποκάλυψε ότι μόνο τα βρέφη με άμεση έκθεση σε νεογνικά αντιβιοτικά εμφανίστηκαν αισθητά χαμηλότερα επίπεδα αντισωμάτων . Αντίθετα, η μητρική έκθεση σε αντιβιοτικά δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά την απόκριση.
Πειραματικές μελέτες σε υγιή ποντίκια ενίσχυσαν τα ευρήματα, δείχνοντας ότι η μείωση του Bifidobacterium λόγω αντιβιοτικής αγωγής συσχετίζεται με εξασθενημένη ανοσολογική αντίδραση στο PCV13. Ωστόσο, η επαναφορά του βακτηρίου μέσω βρεφικών προβιοτικών σκευασμάτων κατάφερε να αποκαταστήσει την ανοσία. Συμπερασματικά, η διατήρηση ή αποκατάσταση ενός εντερικού μικροβιώματος πλούσιου σε Bifidobacterium μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα στη βέλτιστη αποτελεσματικότητα των παιδικών εμβολιασμών – ειδικά σε περιπτώσεις πρόωρης αντιβιοτικής παρέμβασης.