Ένα αντικείμενο που οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι ανήκει στην πιο κοινή κατηγορία πλανητών στον γαλαξία αποδείχθηκε ότι είναι κάτι που δεν έχουν ξαναδεί.
Ο εξωπλανήτης Ενάιποσα, ή GJ 1214 b, είναι ένας ομιχλώδης κόσμος που περιφέρεται γύρω από ένα κόκκινο άστρο νάνο σε απόσταση περίπου 47 ετών φωτός από τη Γη. Προηγουμένως τον παρομοίαζαν με έναν μίνι Ποσειδώνα. Οι λεπτομερείς παρατηρήσεις που έγιναν με το JWST δείχνουν τώρα ότι ο εξωπλανήτης μοιάζει περισσότερο με την Αφροδίτη – μόνο που είναι πολύ μεγαλύτερος.
Σύμφωνα με το sciencealert, αυτό τον καθιστά τον πρώτο γνωστό του είδους του, μια κατηγορία που οι αστρονόμοι αποκαλούν «Σούπερ-Αφροδίτη».
Ο Ενάιποσα είναι ένας από τους πιο μελετημένους εξωπλανήτες. Ανακαλύφθηκε το 2009, έχοντας μάζα και ακτίνα που τοποθετείται κάπου ανάμεσα στη Γη και τον Ποσειδώνα. Μεταγενέστερες παρατηρήσεις αποκάλυψαν και μια σημαντική ατμόσφαιρα.
Οι εξωπλανήτες με αυτή την μάζα ανήκουν γενικά είτε στην ομάδα των «υπερ -Γαιών» ή στην ομάδα των «μίνι – Ποσειδώνων».
Οι Υπερ-Γαίες θεωρούνται ότι είναι γήινοι εξωπλανήτες μεγαλύτεροι από τη Γη, οι οποίοι εάν έχουν ατμόσφαιρα, τότε είναι πλούσια σε υδρογόνο. Οι λεγόμενοι μίνι Ποσειδόνες μπορεί να έχουν παρόμοιο μέγεθος, αλλά η σύστασή τους είναι σημαντικά διαφορετική, με πυκνότερες ατμόσφαιρες πλούσιες σε υδρογόνο και ήλιο και υγρούς ωκεανούς που πιθανώς τυλίγουν τις επιφάνειές τους.
Οι μίνι-Ποσειδώνες είναι οι πολυπληθέστεροι από τους περισσότερους από 5.800 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες, πράγμα που είναι ενδιαφέρον, επειδή δεν έχουμε τίποτα άμεσα ανάλογο με αυτούς εδώ στο ηλιακό μας σύστημα.
Τόσο οι υπερ-Γαίες όσο και οι μίνι-Ποδειδώνες ενδιαφέρουν τους επιστήμονες επειδή, αν άλλες συνθήκες είναι ακριβώς κατάλληλες, θα μπορούσαν να είναι κατοικήσιμοι για τη ζωή όπως την ξέρουμε. Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο οι αστρονόμοι μελετούν στενά τον Ενάιποσα, έναν κόσμο με 2,7 φορές μεγαλύτερη ακτίνα και 8,2 φορές μεγαλύτερη μάζα από τη Γη.
Αν και ο πλανήτης είναι πολύ κοντά στο άστρο που τον φιλοξενεί, την Ορκάρια και επομένως πολύ θερμός για να είναι πιθανώς κατοικήσιμος, η εγγύτητά του στη Γη σημαίνει ότι μπορούμε να τον δούμε σχετικά εύκολα, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να μας δώσει πληροφορίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην κατανόηση άλλων παρόμοιων εξωπλανητών αλλού στον γαλαξία.
Αλλά και ο Ενάιποσα έχει κάποια προβλήματα. Η ατμόσφαιρά του είναι τόσο πυκνή που δεν μπορούμε να την εξετάσουμε εύκολα. Όμως μια δημοσίευση που δημοσιεύτηκε το 2023 με βάση τις παρατηρήσεις του JWST και του Hubble διαπίστωσε ότι ο εξωπλανήτης μπορεί να έχει μια ατμόσφαιρα πλούσια σε νερό που περιέχει επίσης εξατμισμένα μέταλλα.
Τώρα, νέες ερευνητικές προσπάθειες υποδηλώνουν ότι μπορεί να μας διέφυγε κάτι. Με επικεφαλής τους αστρονόμους Έβερετ Σλάβιν του Πανεπιστημίου της Αριζόνα και Καζουμάσα Όνο του Εθνικού Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της Ιαπωνίας, μια ομάδα ερευνητών μελέτησε τα δεδομένα διέλευσης του Ενάιποσα και ανακάλυψε κάτι απροσδόκητο.
Καθώς ο εξωπλανήτης περνούσε μπροστά από το άστρο, ακολουθώντας την διάρκειας 1,6 ημέρας τροχιά του, τα δεδομένα του JWST υποδηλώνουν ότι το αστρικό φως που ταξίδευε μέσα από την ατμόσφαιρα της Εναποϊσά, αλλοιώθηκε από διοξείδιο του άνθρακα, σε συγκεντρώσεις παρόμοιες με το διοξείδιο του άνθρακα που αποτελεί πάνω από το 96% της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης.
Αλλά το σήμα ήταν πολύ ασθενές.
«Το σήμα CO2 που ανιχνεύθηκε από την πρώτη μελέτη είναι μικροσκοπικό και έτσι απαιτήθηκε προσεκτική στατιστική ανάλυση για να διασφαλιστεί ότι είναι πραγματικό», λέει ο Όνο. «Ταυτόχρονα, χρειαζόμασταν τις φυσικές και χημικές γνώσεις για να εξάγουμε την πραγματική φύση της ατμόσφαιρας του GJ 1214 b».
Έτσι, σε μια δεύτερη εργασία, οι ερευνητές ξεκίνησαν να διεξάγουν θεωρητικά μοντέλα που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τα δεδομένα. Το σενάριο που ταίριαζε καλύτερα με τις παρατηρήσεις, διαπίστωσαν, ότι ο Ενάιποσα έχει μια ατμόσφαιρα στην οποία κυριαρχούν τα μέταλλα στα χαμηλότερα υψόμετρα και μόνο σχετικά μικρές ποσότητες υδρογόνου.
Σε μεγαλύτερα υψόμετρα, η ατμόσφαιρα αποτελείται από μια ομίχλη πυκνή με αερολύματα, καθώς και από διοξείδιο του άνθρακα που υπονοούσαν οι μετρήσεις τους. Από αυτό προκύπτει η έννοια της υπερ-Αφροδίτης, ενός κόσμου παρόμοιου με την Αφροδίτη: Πολύ θερμού και πνιγμένου από μια ατμόσφαιρα πλούσια σε άνθρακα, μέσα από την οποία είναι δύσκολο να δει κανείς.
Αλλά τα μυστικά του εξωπλανήτη δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Το δείγμα που έχει ερευνηθεί είναι τόσο μικρό που θα χρειαστεί εκτεταμένη παρακολούθηση για να διαπιστωθεί αν τα συμπεράσματα της ομάδας είναι σωστά, ειδικά επειδή πρόκειται για κάτι καινούργιο.
«Τονίζουμε τη σημασία των παρατηρήσεων παρακολούθησης υψηλής ακρίβειας για την επιβεβαίωση της ατμόσφαιρας που κυριαρχείται από μέταλλα», γράφουν οι ερευνητές, «καθώς αμφισβητεί τη συμβατική κατανόηση της εσωτερικής δομής και της εξέλιξης των μίνι-Ποσειδόνων».