Είναι εντυπωσιακό πώς δύο μικρές λέξεις μπορούν να πυροδοτήσουν άγχος μέσα σε δευτερόλεπτα, χωρίς καν να το καταλάβουμε. Λέξεις όπως “αν” και “θα” εισβάλλουν στη σκέψη μας και μας ωθούν να ζούμε διαρκώς σε ένα μέλλον που δεν έχει ακόμη έρθει. Όμως όπως τονίζει ο ψυχολόγος και συγγραφέας Jeffrey Bernstein, Ph.D., στο Psychology Today, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε έχει βαθύ αντίκτυπο στο πώς σκεφτόμαστε και – τελικά – στο πώς ζούμε.
Όταν επαναλαμβάνουμε ερωτήσεις όπως «τι θα γίνει αν αποτύχω;, αν δεν τους αρέσω;», το μυαλό μας αρχίζει να λειτουργεί σε κατάσταση απειλής, ενεργοποιώντας τον μηχανισμό του άγχους και εμποδίζοντας τη λογική σκέψη. Από μικρή ηλικία μαθαίνουμε να ανακυκλώνουμε σενάρια που μας καθηλώνουν. Αντί για δράση, επιλέγουμε προληπτικό φόβο. Κι αυτό, αργά ή γρήγορα, επηρεάζει και την ποιότητα των επιλογών μας, προσωπικά και συλλογικά.
Όμως, η βιωσιμότητα δεν είναι μόνο περιβάλλον. Είναι και εσωτερική ισορροπία. Είναι η ικανότητα να διαχειριζόμαστε τις συνθήκες της ζωής μας με τρόπο που δεν εξαντλεί ούτε εμάς, ούτε τον κόσμο γύρω μας. Σε μια εποχή που μιλάμε συνεχώς για ανθεκτικότητα – των πόλεων, των συστημάτων, των οικονομιών – ίσως ξεχνάμε ότι η ψυχική ανθεκτικότητα είναι το πρώτο και βασικό θεμέλιο κάθε βιώσιμου οικοδομήματος.
Ο Bernstein προτείνει τη χρήση οκτώ λέξεων που προάγουν την εσωτερική γαλήνη, όπως «είμαι ασφαλής», «θα τα καταφέρω», «είμαι αρκετός». Δεν είναι απλώς τεχνική αυτοβοήθειας· είναι επιλογή βιωσιμότητας στην καθημερινή σκέψη. Όπως οι κοινωνίες πρέπει να επιλέγουν πρακτικές που δεν εξαντλούν τους φυσικούς πόρους, έτσι και ο κάθε άνθρωπος καλείται να επιλέγει σκέψεις που δεν εξαντλούν την ψυχική του ενέργεια.
Η μετάβαση σε μια βιώσιμη κοινωνία δεν ξεκινά μόνο με πολιτικές για την πράσινη ενέργεια ή την κυκλική οικονομία. Ξεκινά και με τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε, τις ερωτήσεις που κάνουμε στον εαυτό μας, και την καθημερινή μας εσωτερική οικολογία.
Αν θέλουμε έναν κόσμο πιο ανθεκτικό, πιο ήρεμο και πιο ανθρώπινο, ίσως πρέπει να ξεκινήσουμε από μέσα προς τα έξω. Να αλλάξουμε τις λέξεις. Να αλλάξουμε τη σκέψη. Και τελικά, να αλλάξουμε τον κόσμο.