Ανησυχίες για το κόστος της μετάβασης και την ανταγωνιστικότητα – Κίνδυνος αποδυνάμωσης των δεσμεύσεων
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξετάζουν το ενδεχόμενο να συμπεριλάβουν ρήτρα αναθεώρησης στον νέο κλιματικό στόχο για το 2040, κάτι που θα τους δίνει τη δυνατότητα να τον αποδυναμώσουν στο μέλλον, σύμφωνα με προσχέδιο συμπερασμάτων που αποκαλύπτει το Reuters ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Πέμπτης στις Βρυξέλλες.
Η συζήτηση αναμένεται έντονη, καθώς οι κυβερνήσεις καλούνται να συμφωνήσουν στον νέο στόχο για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την ώρα που αρκετές πρωτεύουσες εκφράζουν ανησυχίες για το κόστος και τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης, ιδίως σε συνδυασμό με τις αυξημένες δαπάνες για άμυνα και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής βάσης.
Σύμφωνα με το έγγραφο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να δώσουν το «πράσινο φως» στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει στη θέσπιση του στόχου, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται «η ανάγκη ύπαρξης ρήτρας αναθεώρησης υπό το φως των τελευταίων επιστημονικών δεδομένων, των τεχνολογικών εξελίξεων και των μεταβαλλόμενων προκλήσεων για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ».
Χώρες όπως η Πολωνία υποστηρίζουν την πρόβλεψη αυτή, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι ενδέχεται οι πράσινες τεχνολογίες να μην προχωρήσουν με τον αναμενόμενο ρυθμό ή ότι οι οικονομικές πιέσεις θα δυσκολέψουν τις απαραίτητες επενδύσεις.
Αντίθετα, κράτη όπως η Γαλλία και η Λετονία εκφράζουν φόβους πως τα δάση και οι γεωργικές εκτάσεις δεν θα μπορέσουν να απορροφήσουν επαρκείς ποσότητες CO₂, ειδικά λόγω της αύξησης των πυρκαγιών και των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει μείωση των καθαρών εκπομπών κατά 90% έως το 2040, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 — έναν από τους πιο φιλόδοξους στόχους παγκοσμίως.
Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι η φιλοδοξία είναι αναγκαία ώστε η Ευρώπη να διατηρήσει τεχνολογική και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα απέναντι στην Κίνα και να προστατευθεί από το κόστος των φυσικών καταστροφών.
Ωστόσο, για να κατευνάσει τις αντιδράσεις κυβερνήσεων, η Επιτροπή έχει προτείνει να χαλαρώσουν ορισμένες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, όπως η οδηγία για την εταιρική βιωσιμότητα (CSRD) και το νέο σύστημα τιμολόγησης άνθρακα για τα καύσιμα στις μεταφορές και τη θέρμανση, το οποίο προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ το 2027.
Το προσχέδιο καλεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει περισσότερα μέτρα στήριξης για τη μετάβαση, με τη μορφή «συνθηκών διευκόλυνσης» — δηλαδή νέων πολιτικών ή πρόσθετων χρηματοδοτήσεων για τις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά που θα κληθούν να προσαρμοστούν στους νέους κανόνες.
Η τελική συμφωνία για τον στόχο του 2040 θα αποτελέσει καθοριστικό βήμα για το αν η ΕΕ θα διατηρήσει τον ρόλο της ως παγκόσμιος ηγέτης στην κλιματική δράση, ή αν θα επιλέξει μια πιο ευέλικτη – αλλά λιγότερο φιλόδοξη – πορεία, ενόψει της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30) τον Νοέμβριο.