Μια νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο διεθνές περιοδικό Health Care, ρίχνει φως στην αποτελεσματικότητα των Πρωτοβάθμιων Υπηρεσιών Υγείας (ΠΦΥ) στον ελληνικό δημόσιο τομέα, αναδεικνύοντας τόσο τις δυνατότητες όσο και τις αδυναμίες του συστήματος.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ) και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), με τη συμμετοχή των ερευνητών Αγγελικής Φλώκου, Βασιλείου Αλετρά, Χρυσοβαλάντη Μιλτιάδη, Δημήτρη Χαράλαμπου Καραφέρη και Δημήτρη Νιάκα.
Ένα σύστημα σε κρίσιμο σταυροδρόμι
Η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου και λειτουργικού δημόσιου συστήματος υγείας έχει ταλανίσει την ελληνική κοινωνία για δεκαετίες. Οι ιδιωτικές διαγνωστικές αλυσίδες, με καλύτερες αμοιβές και ευελιξία, προσελκύουν ιατρικό προσωπικό από το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), εντείνοντας την αποδυνάμωση των δημόσιων δομών.
Η μελέτη επιβεβαιώνει την ανάγκη ενίσχυσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ως κεντρικού άξονα για τη βελτίωση της πρόσβασης, της αποτελεσματικότητας και της συνολικής υγείας του πληθυσμού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι ένα αποδοτικό σύστημα ΠΦΥ μειώνει το κόστος περίθαλψης και αυξάνει την παραγωγικότητα των κοινωνιών.
Η πρώτη πανελλαδική αξιολόγηση
Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που αξιολογεί σε τέτοια κλίμακα την απόδοση των δημόσιων δομών ΠΦΥ στην Ελλάδα, με δεδομένα του 2019 – το πρώτο έτος πλήρους λειτουργίας των Τοπικών Μονάδων Υγείας (ToMY) μετά τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις.
Το δείγμα περιλάμβανε 234 Κέντρα Υγείας (ΚΥ) και 94 Τοπικές Μονάδες Υγείας (ToMY), εξετάζοντας στοιχεία ανθρώπινου δυναμικού (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό προσωπικό) και λειτουργικά δεδομένα (προγραμματισμένες και επείγουσες επισκέψεις, συνταγογραφήσεις).
Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο DEA (Data Envelopment Analysis), προσφέροντας ένα νέο πλαίσιο μέτρησης της αποδοτικότητας στον χώρο της δημόσιας υγείας.
Τα αποτελέσματα: σημαντικά περιθώρια βελτίωσης
Η μελέτη αποκάλυψε ότι τόσο τα Κέντρα Υγείας όσο και οι Τοπικές Μονάδες Υγείας λειτουργούν με χαμηλά επίπεδα τεχνικής αποτελεσματικότητας:
Τα Κέντρα Υγείας θα μπορούσαν σχεδόν να διπλασιάσουν την απόδοσή τους (βαθμολογία VRS: 1,92).
Οι ToMY θα μπορούσαν να αυξήσουν την αποδοτικότητά τους κατά 58% (βαθμολογία VRS: 1,58).
Παρά τις διαφορές, η αποτελεσματικότητα της κλίμακας ήταν σχετικά κοντά μεταξύ των δύο τύπων δομών, γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οργανωτικό αλλά και δομικό.
Συμπεράσματα και προοπτικές
Η μελέτη καταλήγει ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης στην οργάνωση και λειτουργία της ΠΦΥ στην Ελλάδα. Οι αποκλίσεις μεταξύ περιοχών και τύπων μονάδων υποδηλώνουν την ανάγκη στοχευμένων πολιτικών παρεμβάσεων, με έμφαση:
στην ισότιμη κατανομή ανθρώπινου δυναμικού,
στη βελτίωση της διοικητικής αποδοτικότητας, και
στην αναβάθμιση της τεχνολογικής υποδομής των μονάδων.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η μελέτη αυτή αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προσφέροντας δεδομένα για μια πιο δίκαιη και αποδοτική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, που θα στηρίζει πραγματικά τον πολίτη και θα μειώνει την εξάρτηση από τον ιδιωτικό τομέα.