Η ανεξέλεγκτη ζήτηση για προϊόντα ζωικής προέλευσης στην παγκόσμια αγορά εγείρει σοβαρά ζητήματα βιωσιμότητας και ηθικής διαχείρισης φυσικών πόρων. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η ραγδαία αύξηση της ζήτησης για την παραγωγή του παραδοσιακού κινέζικου φαρμάκου Ejiao, το οποίο παρασκευάζεται από το δέρμα των γαϊδουριών και χρησιμοποιείται ευρέως για την τόνωση της κυκλοφορίας του αίματος, την επιβράδυνση της γήρανσης και την ενίσχυση της γονιμότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία της μη κυβερνητικής οργάνωσης Donkey Sanctuary, περίπου έξι εκατομμύρια γαϊδούρια θανατώνονται ετησίως για την παρασκευή του προϊόντος, με την κατανάλωση να προβλέπεται να ξεπεράσει τα επτά εκατομμύρια ζώα μέχρι το 2027. Η αξία της αγοράς εκτιμάται σε άνω των 5,1 δισεκατομμυρίων ευρώ, γεγονός που καθιστά το προϊόν περιζήτητο, κυρίως από την ανερχόμενη μεσαία τάξη της Κίνας.
Η εντεινόμενη αυτή τάση έχει οδηγήσει σε κατάρρευση του πληθυσμού των γαϊδουριών στην Κίνα, με τους αριθμούς να πέφτουν δραματικά από 11 εκατομμύρια το 1992 σε μόλις 1,5 εκατομμύριο το 2023. Ως αποτέλεσμα, η Κίνα στρέφεται σε εξωτερικές αγορές, κυρίως στην Αφρική, για να καλύψει τη ζήτηση, γεγονός που μετατρέπει τα γαϊδούρια από οικιακά και αγροτικά ζώα σε εμπορεύματα μαζικής εκμετάλλευσης.
Αυτή η μορφή εμπορίου έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική κοινωνική συνοχή, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις γυναίκες και τα παιδιά, οι οποίοι εξαρτώνται από τα ζώα αυτά για τη μεταφορά νερού, τροφίμων και προϊόντων. Η παράνομη δραστηριότητα, μέσω δικτύων που λειτουργούν χωρίς επαρκή εποπτεία ή νομικές συνέπειες, εντείνει το πρόβλημα, καθώς συχνά ζώα κλέβονται και σφάζονται παράνομα κατά τη διάρκεια της νύχτας, διαταράσσοντας τις τοπικές κοινότητες και την επισιτιστική ασφάλεια.
Η κατάσταση αυτή υπονομεύει μια σειρά από Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, μεταξύ των οποίων:
Στόχος 12 – Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή: Η άναρχη ζήτηση ζωικών προϊόντων υπονομεύει τη βιώσιμη χρήση φυσικών πόρων.
Στόχος 15 – Ζωή στη στεριά: Η εξάλειψη ειδών από αγροτικά τοπία επηρεάζει αρνητικά την οικολογική ισορροπία.
Στόχος 5 – Ισότητα των φύλων: Η απώλεια παραγωγικών ζώων πλήττει αναλογικά περισσότερο τις γυναίκες.
Στόχος 8 – Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη: Το παράνομο εμπόριο ζωικών προϊόντων συχνά στερεί από τις τοπικές κοινωνίες δίκαιες ευκαιρίες.
Η απάντηση σε αυτή την κρίση δεν μπορεί να περιορίζεται σε αποσπασματικά μέτρα καταστολής ή απαγορεύσεων. Αντιθέτως, απαιτείται η καθιέρωση διαφανών, διεθνών ρυθμίσεων για την ηθική προέλευση ζωικών προϊόντων, η στήριξη εναλλακτικών λύσεων στην παραδοσιακή ιατρική, καθώς και η ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων ώστε να διαχειρίζονται βιώσιμα και δίκαια τους φυσικούς τους πόρους.
Η υπόθεση των γαϊδουριών μάς υπενθυμίζει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν αφορά μόνο το περιβάλλον, αλλά τη διασύνδεση ανθρώπου, φύσης και οικονομίας μέσα από ένα πλαίσιο δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Η πρόοδος δεν μπορεί να μετράται αποκλειστικά με οικονομικούς όρους, αλλά και με τη διατήρηση της ηθικής ισορροπίας απέναντι σε όλους τους έμβιους οργανισμούς.