Η άνοδος της θερμοκρασίας, η μείωση των παγετώνων ημερών, η κακή διαχείριση του νερού και η αύξηση των στάσιμων υδάτων δημιούργησαν ιδανικές συνθήκες για την επιβίωση και εξάπλωση των κουνουπιών. Είδη όπως το κοινό κουνούπι (Culex spp) και το ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) έχουν πλέον προσαρμοστεί στο ήπιο ελληνικό κλίμα, παραμένοντας δραστήρια σε μη παραδοσιακές εποχές.
Ο αστικός ιστός, με αμέτρητες εστίες νερού, θερμές επιφάνειες, φυτά σε μπαλκόνια και ελάχιστους φυσικούς εχθρούς, λειτουργεί ως καταφύγιο και εκκολαπτήριο για κουνούπια, που παλιότερα επιβίωναν κυρίως σε φυσικά έλη, ποτάμια ή λίμνες.
Γιατί μας τσιμπούν;
Μόνο τα θηλυκά κουνούπια πίνουν αίμα, προκειμένου να αναπτύξουν αυγά.
Τρέφονται κανονικά με νέκταρ, αλλά χρειάζονται πρωτεΐνες από το αίμα για την αναπαραγωγή.
Η αναπνοή μας (διοξείδιο του άνθρακα), η οσμή του ιδρώτα και η θερμότητα του σώματος αποτελούν βασικά «σήματα εντοπισμού».
Έρευνες δείχνουν ότι ομάδες αίματος, ιδίως η ομάδα Ο, είναι πιο ελκυστικές για τα κουνούπια, πιθανόν λόγω συγκεκριμένων χημικών ενώσεων στο δέρμα.
Από τσίμπημα… σε επιδημία
Η επίθεση των κουνουπιών δεν είναι απλώς θέμα δυσφορίας. Σήμερα, έχουν καταγραφεί μεταδοτικές ασθένειες που σχετίζονται με κουνούπια στην Ελλάδα:
Ιός του Δυτικού Νείλου (μέσω του κοινού κουνουπιού)
Δάγκειος πυρετός, Chikungunya, Zika (μεταδίδονται από εξωτικά είδη όπως το Aedes aegypti και το Aedes albopictus)
Παρά την περιορισμένη εμφάνιση αυτών των ειδών, οι εισαγόμενες περιπτώσεις από ταξιδιώτες, η παγκοσμιοποίηση, αλλά και οι γεωγραφικές αλλαγές των πληθυσμών των εντόμων αυξάνουν την πιθανότητα τοπικών μεταδόσεων στο μέλλον.
Πώς προστατευόμαστε;
Αποφυγή στάσιμων νερών (γλάστρες, υδρορροές, βαρέλια)
Εντομοαπωθητικά εγκεκριμένα από το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης
Σήτες σε παράθυρα και πόρτες
Κλιματιστικά και ανεμιστήρες (τα κουνούπια αποφεύγουν τον δυνατό αέρα)
Κατάλληλο ντύσιμο σε εξωτερικούς χώρους (μακριά ρούχα, ανοιχτόχρωμα)
Το πρόβλημα είναι συστημικό, όχι μεμονωμένο
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η έλλειψη επαρκών δημόσιων υποδομών, όπως κέντρα παρακολούθησης και διαχείρισης πληθυσμών εντόμων, σε συνδυασμό με περιβαλλοντική υποβάθμιση, καθιστούν το πρόβλημα διαρκές και μεταβαλλόμενο. Το πρόβλημα των κουνουπιών δεν είναι απλώς εντομολογικό, αλλά περιβαλλοντικό, υγειονομικό και κοινωνικό. Συμπέρασμα
Η παρατεταμένη παρουσία των κουνουπιών, η κλιματική αστάθεια, οι παγκόσμιες υγειονομικές απειλές και η έλλειψη πρόληψης καθιστούν την «ενόχληση» από ένα απλό τσίμπημα σύμπτωμα μιας ευρύτερης οικολογικής ανισορροπίας. Η αντιμετώπισή τους χρειάζεται συλλογική δράση, ευαισθητοποίηση των πολιτών, προγράμματα πρόληψης και πάνω απ’ όλα σεβασμό προς το περιβάλλον που διαρκώς μας υπενθυμίζει τη σύνδεσή μας με κάθε μορφή ζωής — ακόμη και με την πιο μικρή.