Η εντεινόμενη λειψυδρία στην Ελλάδα και παγκοσμίως φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα πιο ευέλικτο και συντονισμένο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης των υδατικών πόρων, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Πρόσφατη θεσμική παρέμβαση επιδιώκει να δώσει άμεσες λύσεις, εισάγοντας ένα ειδικό καθεστώς για την κήρυξη περιοχών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω έλλειψης νερού.
Η προτεινόμενη διάταξη – ενσωματωμένη σε νομοσχέδιο για την ενεργειακή μετάβαση – επιτρέπει την ταχεία υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής που αποκτούν χαρακτήρα στρατηγικής επένδυσης, με στόχο τη διασφάλιση της υδατικής επάρκειας. Η διαδικασία προβλέπει επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων, σύσταση ειδικών φορέων υλοποίησης και περιορισμό των γραφειοκρατικών καθυστερήσεων που ιστορικά εμπόδιζαν παρόμοιες παρεμβάσεις.
Η ανάγκη για άμεση δράση γίνεται πιο εμφανής όταν εξετάζει κανείς την πραγματική κατάσταση των ταμιευτήρων νερού σε περιοχές υψηλής κατανάλωσης. Τα διαθέσιμα αποθέματα έχουν μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, ενώ οι μετεωρολογικές προβλέψεις δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Εάν δεν ληφθούν μέτρα άμεσα, το ενδεχόμενο σοβαρών ελλείψεων νερού μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια θεωρείται πιθανό.
Η νέα ρύθμιση θεσμοθετεί μηχανισμούς για την επίσπευση έργων υποδομής, τη στελέχωση αρμόδιων υπηρεσιών με συμβάσεις έργου, και την ανάθεση της παρακολούθησης σε υπερκείμενους οργανισμούς διαχείρισης, με στόχο την αποφυγή κατακερματισμού. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης υδάτων χαρακτηρίζεται από πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων και γεωγραφική ασυνέχεια, με εκατοντάδες τοπικούς φορείς να διαχειρίζονται μεμονωμένα τμήματα του υδατικού κύκλου – από την ύδρευση έως την άρδευση.
Το 80-85% της συνολικής κατανάλωσης νερού στην Ελλάδα αφορά αρδευτικές χρήσεις, γεγονός που καθιστά σαφές ότι η λύση δεν είναι μόνο τεχνική αλλά και πολιτική και κοινωνική. Απαιτείται ένα ενοποιημένο μοντέλο, που να συνδυάζει περιβαλλοντική προστασία, αποτελεσματική διακυβέρνηση και τοπική ενδυνάμωση, μέσα από σαφείς ρόλους, βιώσιμες χρηματοδοτήσεις και ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών.
Ενώ έχει εξαγγελθεί η κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων, η εφαρμογή του καθυστερεί, αφήνοντας ένα θεσμικό κενό σε μια κρίσιμη περίοδο. Το προτεινόμενο πλαίσιο έρχεται να καλύψει αυτή την ανάγκη για ταχεία ενεργοποίηση μηχανισμών προστασίας των υδατικών αποθεμάτων, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη αντί για την εκ των υστέρων διαχείριση κρίσεων.
Η βιώσιμη διαχείριση του νερού αποτελεί κρίσιμο πυλώνα για την ανθεκτικότητα των κοινωνιών και των οικοσυστημάτων. Η θεσμική προσαρμογή σε ένα μεταβαλλόμενο υδρολογικό περιβάλλον είναι αναγκαία όχι μόνο για την επάρκεια νερού, αλλά και για την κοινωνική συνοχή, τη γεωργική παραγωγή και την ενεργειακή ασφάλεια.