Το περασμένο Σάββατο το μεσημέρι, στον λόφο του Λυκαβηττού, το χώμα ήταν ακόμη νωπό από την ισχυρή βροχόπτωση που είχε ξεσπάσει στο λεκανοπέδιο την ακριβώς προηγούμενη μέρα.
Τα σημάδια που αφήνει κάθε νέα νεροποντή, γίνονται όλο και πιο εμφανή.
«Ο Λυκαβηττός παρουσιάζει έντονα προβλήματα διάβρωσης λόγω των κλίσεών του αλλά και εξαιτίας της απουσίας υποορόφου στο μεγαλύτερο μέρος του» εξηγεί στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Υποδομών της Αθήνας, Ανδρέας Γραμματικογιάννης και προσθέτει: «Μία συνέπεια της διάβρωσης του εδάφους είναι η αδυναμία συγκράτησης πλημμυρικών φαινομένων τα οποία πλήττουν την περιοχή του Κολωνακίου, τη Νεάπολη Εξαρχείων και τον Ευαγγελισμό».
Βρισκόμαστε στην μπροστινή πλευρά του Λόφου, όπου βρίσκονται και οι βασικές είσοδοι, πάνω από τον Περιφερειακό. Η οδός Σαρανταπήχου, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, είναι και η πιο «λαβωμένη» από το φαινόμενο της διάβρωσης καθώς το έδαφος είναι πιο επικλινές από οπουδήποτε αλλού.
Η εικόνα στο ύψος της Αποκαύκων και Σαρανταπήχου είναι χαρακτηριστική: διαλυμένες σε πολλά σημεία ραμπόσκαλες, με την ξύλινη περίφραξη να έχει καταρρεύσει σε σημεία και να είναι σχεδόν έτοιμη να διαλυθεί. Τα «νεροφαγώματα» είναι έντονα και κατά μήκος των υφιστάμενων μονοπατιών. Οι πλάκες σε πολλά σημεία έχουν τριφτεί τόσο που αποκαλύπτεται το χώμα. Τα δέντρα σε κάποιες περιπτώσεις έχουν πάρει επικίνδυνη κλίση, με αποτέλεσμα ο δήμος να προχωράει στην κοπή τους. Κάποια άλλα δέντρα είναι ξερά.
«Στην πραγματικότητα, η τελευταία φορά που έγιναν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αναβάθμισης του λόφου-ορόσημο της Αθήνας ήταν το 2004» σημειώνει ο κ. Γραμματικογιάννης, προσθέτοντας πως «έκτοτε, τα έργα έμειναν ασυντήρητα, με αποτέλεσμα σήμερα να μην είναι λειτουργικά. Αυτή η αντίληψη διαχρονικά στην Ελλάδα μας κοστίζει τώρα πολύ».
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, μέσα στο 2025 θα ξεκινήσουν τα έργα διαχείρισης υδάτων και αντιμετώπισης της διάβρωσης του εδάφους, βασισμένα σε μελέτη που παραδόθηκε στον δήμο τον Σεπτέμβριο του 2021 από το γραφείο «ΑΔΚ Αρώνης – Δρέττας- Καρλαύτης Σύμβουλοι Μηχανικοί Ανώνυμος Εταιρεία». Το έργο πλέον θα ενταχθεί άμεσα σε χρηματοδοτικό εργαλείο από αυτά που χρησιμοποιεί ο δήμος για τα έργα που τρέχουν στην Αθήνα (βλ. για παράδειγμα Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις).
Η ουσία του έργου
«Η λογική είναι το έργο στο σύνολό του να είναι ενσωματωμένο στον Λόφο. Δεν πρόκειται για ένα έργο επιθετικό αλλά για μια σειρά από Λύσεις Βασισμένες στη Φύση / Nature Based Solutions)» δίνει το στίγμα ο αντιδήμαρχος.
Οπως περιγράφει, «οι στόχοι είναι πολλαπλοί: διαχείριση όμβριων υδάτων, προστασία των εδαφών από τη διάβρωση, ενίσχυση της βιοποικιλότητας μέσα στον Λόφο, αύξηση του ποσοστού των φυτεύσεων, προστασία ενδημικών φυτών, βελτίωση των βιοκλιματικών συνθηκών, ενίσχυση του χαρακτήρα του λόφου με φυτά ως ιστορικές αναφορές αλλά και φυτά που δημιουργούν διαφορετικούς οικότοπους».
Η διάβρωση είναι τόσο έντονη που σε πολλά σημεία αποκαλύπτονται οι ρίζες των δέντρων ενώ στα μη οριοθετημένα/άτυπα μονοπάτια που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι, η εικόνα είναι συχνά επικίνδυνη | φωτογραφία: Ελένη Κατσούδα
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά
Ο Λευτέρης Μπάζας, πολιτικός μηχανικός και συνεργάτης του αντιδήμαρχου, εξηγεί στην «Κ» πως η υδραυλική μελέτη επικεντρώνεται στη βιώσιμη διαχείριση των ομβρίων υδάτων αλλά και των εδαφικών πόρων του Λόφου.
Το προτεινόμενο σύστημα προσωρινής αποθήκευσης και καθυστέρησης της πλημμυρικής αιχμής βασίζεται στις παρακάτω επεμβάσεις:
- Επενδύσεις με εύκαμπτα γεωσύνθετα υλικά τα οποία επιστρώνονται ως τάπητας ή σε λωρίδες ανάμεσα στη βλάστηση και επικαλύπτονται με φυτευτικό χώμα. Αυτές συγκρατούν το επιφανειακό έδαφος απορροφώντας μεγάλο μέρος της κινητικής ενέργειας του νερού της βροχής με αποτέλεσμα την ελάττωση της ταχύτητάς του και τη μείωση της φυσικής απορροής και παρέχουν ευνοϊκό περιβάλλον για τα φυτά με τη συγκράτηση της υγρασίας, των σπόρων και τη σκίαση.
- Τοποθέτηση διάτρητου αντιπλημμυρικού αγωγού στο αριστερό έρεισμα της Περιφερειακής οδού, στην οδό Σαρανταπήχου.
- Δημιουργία κήπων βροχής: Πρόκειται για διατάξεις στις οποίες αποστραγγίζονται οι επιφανειακές απορροές μιας γενικότερης έκτασης.
- Δημιουργία δυο δεξαμενών διήθησης στην πίσω είσοδο του θεάτρου. Στις δεξαμενές το νερό με τα φερτά υλικά θα φιλτράρεται. Το νερό αυτό μπορεί να διοχετεύεται στη συνέχεια στη λίμνη που θα δημιουργηθεί αλλά και να χρησιμοποιείται για πότισμα.
- Κατασκευή μικρών τάφρων που συγκεντρώνουν τοπικά τις απορροές στο ανατολικό και νοτιοανατολικό τμήμα του Λόφου.
- Διατάξεις αντιστήριξης πρανών στη βορειοδυτική πλευρά του Λόφου: για τις μικρότερες κλίσεις θα εφαρμοστούν οι γεωκυψέλες. Για μεγαλύτερες κλίσεις θα επιλεγεί η λύση του πράσινου συρματοκιβωτίου (green gabion).
Το masterplan της αντιπλημμυρικής θωράκισης του Λυκαβηττού στη μελέτη που παραδόθηκε το 2021. Η αντιπλημμυρική θωράκιση του Λόφου αξιοποιεί «Λύσεις Βασισμένες στη Φύση». Χαρακτηριστικές είναι οι ιδέες του «Ξενοδοχείου Εντόμων» αλλά και η δημιουργία της λίμνης με στόχο να επιστρέψει η πανίδα στον λόφο και να «αναγεννηθεί» η υποβαθμισμένη χλωρίδα
Εκτός όμως από τις λύσεις προς την κατεύθυνση της αντιπλημμυρικής προστασίας, στη μελέτη προτείνονται και οι εξής παρεμβάσεις:
- Νησίδες φύτευσης όπου φυτεύονται θάμνοι και κάποια ποώδη φυτά.
- Κορμοφράγματα χαραδρώσεων για την προστασία του εδάφους σε θέσεις όπου υπάρχουν έντονες αυλακωτές διαβρώσεις.
- Κορμοσειρές από κορμοδέματα που μειώνουν την ταχύτητα και τον όγκο της επιφανειακής απορροής και συγκρατούν τον όγκο των φερτών υλικών.
- Κατασκευή ραμπόσκαλων με ξύλα και πέτρες σε μικρά μονοπάτια με κλίση.
- Εξάλειψη αυθαίρετων μονοπατιών που έχουν δημιουργηθεί από τους επισκέπτες του Λόφου, προκειμένου να περιοριστεί η κίνηση εκτός των επίσημων μονοπατιών.
- Φύτευση τρισδιάστατων πλεγμάτων σε απότομες πλαγιές του Λόφου.
- Κάλυψη ριζικού συστήματος δέντρων με προσθήκη εδαφικού υλικού πάνω από τις ρίζες των δέντρων που έχουν αποκαλυφθεί.
- Κατασκευή λίμνης, σε οριοθετημένη περιοχή, για την προσέλκυση βιοποικιλότητας. Το εμβαδό της λίμνης είναι 160 τ.μ. Το βάθος του νερού είναι περιμετρικά 50 εκ. και στο κέντρο υπάρχουν νησίδες βαθύτερες με βάθος νερού 1 μ.
- Δημιουργία διαφορετικών οικότοπων με διαφορετικά είδη βλάστησης.
Πηγή Καθημερινή