Μπορούν οι ιστορίες υπερ-ηρώων και «κακών» από πασίγνωστα κόμικς της Marvel και της DC να γίνουν οδηγοί για την κατανόηση της παιδικής ψυχής και πώς διαμορφώνεται από τις αρνητικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας; Το ερώτημα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο μελέτης ερευνητών από τη Σχολή Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι, με στόχο να κατανοηθεί ποια μοίρα επιφυλάσσουν στο παιδί τα τραυματικά γεγονότα της τρυφερής ηλικίας: του εγκληματία Joker (Jack Napier), που κακοποιήθηκε από τους γονείς του όταν ήταν μικρός, ή του Batman, που βίωσε τη δολοφονία των γονιών του μπροστά στα ανήλικα μάτια του.
Τα ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο PLOS One, ανέδειξαν ότι οι δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας (ACEs) δεν αποτελούν απόλυτους προγνωστικούς δείκτες για το αν ένα άτομο θα εξελιχθεί σε «καλό» ή «κακό». Οι ερευνητές ανέλυσαν χαρακτήρες όπως η Wonder Woman, η Harley Quinn, ο Black Panther, ο Loki και η Black Widow, χρησιμοποιώντας τα ερωτηματολόγια ACEs που εφαρμόζονται στην κλινική πράξη για την αξιολόγηση τραυματικών εμπειριών, όπως η κακοποίηση ή η παραμέληση.
Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η Ψυχική Ανθεκτικότητα
Η σύνδεση αυτών των ευρημάτων με τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι ουσιαστική, ειδικά στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ, όπως ο Στόχος 3 (Καλή Υγεία και Ευημερία) και ο Στόχος 10 (Μείωση Ανισοτήτων). Η ψυχική υγεία και η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο ατομικά ζητήματα αλλά κοινωνικά, επηρεάζοντας τη συνοχή και την ευημερία των κοινοτήτων.
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι, παρά τις τραυματικές εμπειρίες, η προσωπική επιλογή, η κοινωνική υποστήριξη και η πρόσβαση σε πόρους ψυχικής υγείας μπορούν να οδηγήσουν σε θετική εξέλιξη. Όπως σχολίασε η επίκουρη καθηγήτρια Julia Wigmore: «Το παιδικό τραύμα δεν προδιαγράφει απαραιτήτως ζοφερά μονοπάτια. Η πρόσβαση σε υποστηρικτικά περιβάλλοντα μπορεί να ενισχύσει την ψυχική ανθεκτικότητα και να προωθήσει την κοινωνική ισότητα».
Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση ως Βιώσιμες Λύσεις
Η αξιοποίηση των υπερηρωικών ιστοριών προσφέρει έναν εναλλακτικό, μη στιγματιστικό τρόπο για την εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με την ψυχική υγεία. Η Δρ Jennifer Jackson, εκ των συγγραφέων της μελέτης, τόνισε ότι η χρήση αυτών των χαρακτήρων μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά να αναπτύξουν ανθεκτικότητα και ελπίδα: «Οι γονείς του Bruce Wayne σκοτώθηκαν, αλλά εκείνος έγινε ο Batman. Ίσως υπάρχει ελπίδα και για μένα». Αυτή η προοπτική προάγει την κοινωνική ένταξη και την ισότητα, μειώνοντας τις ανισότητες που προκύπτουν από τα ψυχοκοινωνικά τραύματα.
Καταρρίπτοντας Στερεότυπα για Ένα Βιώσιμο Μέλλον
Σύμφωνα με τη Δρ Wigmore, η χρήση των ερωτηματολογίων ACEs σε χαρακτήρες μυθοπλασίας βοηθά στην κατάρριψη του στερεοτύπου ότι οι «κακοί» είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα των εμπειριών τους. Η Black Widow, παρά την υψηλότερη βαθμολογία ACE, έγινε υπερηρωίδα, ενώ ο Loki, παρότι μεγάλωσε σε προνομιούχο περιβάλλον, επέλεξε τον δρόμο του «κακού». Αυτές οι ιστορίες αναδεικνύουν τη σημασία της υποστήριξης και των ευκαιριών, θεμελιώδεις αξίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Συμπερασματικά, η κατανόηση και η αντιμετώπιση του παιδικού τραύματος μέσω της εκπαίδευσης, της κοινωνικής υποστήριξης και της ψυχικής ενδυνάμωσης δεν συμβάλλουν μόνο στην ευημερία των ατόμων αλλά και στη δημιουργία πιο δίκαιων, ανθεκτικών κοινωνιών, σύμφωνων με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης