Η εμφάνιση και συχνή δραστηριότητα κουνουπιών σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, αυξάνει τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα. Ο Δρ. Αντώνιος Μιχαηλάκης, επικεφαλής του Εργαστηρίου Εντόμων & Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, μίλησε στο viosimi.gr για τις εξελίξεις – από τον ιό του Δυτικού Νείλου έως τον τουρισμό τροπικών εντόμων όπως ο Aedes.
1. Για ποιο λόγο τα κουνούπια εμφανίζονται ολόχρονα;
«Ήπιοι χειμώνες και υψηλές θερμοκρασίες επιτρέπουν τη συνεχή δραστηριότητα των κουνουπιών», εξηγεί ο Δρ. Μιχαηλάκης, προσθέτοντας ότι: «το ασιατικό κουνούπι‑τίγρης δραστηριοποιείται πλέον από την άνοιξη μέχρι και τον Δεκέμβριο»
2. Πόσο αυξήθηκαν τα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου;
Από το 2010 έως το 2024, στην Ελλάδα καταγράφηκαν 2.088 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης, με 292 θανάτους και μέσο όρο 145 κρούσματα. Φέτος το καλοκαίρι, μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί 17 κρούσματα στην Αττική – κυρίως στις δυτικές συνοικίες – όπως επισημαίνει ο ίδιος
3. Είναι αλήθεια ότι κάποια άτομα… μυρίζουν καλύτερα στα κουνούπια;
Δυστυχώς, δεν έχουμε απευθείας στοιχεία από τον Δρ. Μιχαηλάκη στο συγκεκριμένο θέμα. Αν θέλεις, μπορώ να διερευνήσω αν υπάρχουσες επιστημονικές μελέτες για την προτίμηση των κουνουπιών σε συγκεκριμένες ομάδες αίματος ή ανθρωπίνες… χημικές «υπογραφές».
4. Ποιος είναι ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής;
Η κλιματική αλλαγή «επιταχύνει τον πολλαπλασιασμό και την εξάπλωση των κουνουπιών όπως ο Aedes», ενώ δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες διάδοσης ιών όπως του Δυτικού Νείλου, του δάγκειου πυρετού και του τσικουνγκούνια. Επιπλέον, η μελέτη της Kathimerini αναφέρει ότι τέτοιες ασθένειες πλέον μεταδίδονται κυρίως εντός Ευρώπης, λόγω θερμότερων και πιο υγρών κλιματικών συνθηκών.
5. Πώς προστατεύονται οι ευάλωτες ομάδες (ηλικιωμένοι, παιδιά);
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, ευάλωτοι στον ιό του Δυτικού Νείλου είναι οι άνω των 50 ετών, ανοσοκατασταλμένοι και άνθρωποι με χρόνια υποκείμενα νοσήματα – όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη ή αναπνευστικά προβλήματα
.
Τα βασικά μέτρα ατομικής προστασίας περιλαμβάνουν:
- χρήση εντομοαπωθητικών,
- ελαφρά, καλυμμένα ρούχα,
- σίτες στα παράθυρα,
- απομάκρυνση στάσιμων νερών που συγκεντρώνονται σε δοχεία ή γλάστρες
6. Είναι έτοιμες οι τοπικές αρχές;
Ο Δρ. Μιχαηλάκης δηλώνει ότι έχουν τεθεί σε ισχύ διαχειριστικά σχέδια σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ και τις περιφέρειες, για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση κρουσμάτων από τον Aedes – δεδομένης της αποτελεσματικότητας και της έγκαιρης αντίδρασης που απαιτούν οι νέες απειλές
Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει: η κλιματική αλλαγή απαιτεί συνεχή ενίσχυση της επιδημιολογικής επιτήρησης και ενημέρωση πολιτών για συλλογική δράση
Συμπέρασμα
Όσο το κλίμα θερμαίνεται, τα κουνούπια δεν … ξεκουράζονται. Η Ελλάδα – όπως και άλλες χώρες της Ευρώπης – καλείται να αντιμετωπίσει την ενδημική παρουσία του ιού του Δυτικού Νείλου, ενώ βρίσκεται σε αυξημένη επαγρύπνηση για την επέκταση του Aedes και των σχετικών ασθενειών. Η συνειδητοποίηση των κινδύνων, η πρόληψη και η εμπλοκή δημοσίων δομών και πολιτών αποτελούν κρίσιμους πυλώνες για την προστασία των πιο ευάλωτων.