Ένα απόρρητο έγγραφο που διέρρευσε αποκαλύπτει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει το ενδεχόμενο να εισαγάγει έναν μηχανισμό «φρένου» στους στόχους της για το κλίμα έως το 2040. Η ρήτρα αυτή θα επιτρέπει την αναθεώρηση των δεσμεύσεων για μείωση εκπομπών, εάν αποδειχθεί ότι τα δάση και άλλοι φυσικοί τομείς απορρόφησης άνθρακα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες.
Η ΕΕ έχει προτείνει μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά περίπου 90% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Όμως το νέο σχέδιο προβλέπει «προσαρμοστικούς μηχανισμούς» που θα επιτρέπουν τροποποιήσεις, εφόσον η ικανότητα απορρόφησης CO₂ από τα δάση και το έδαφος μειωθεί περισσότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι τα ευρωπαϊκά δάση απορροφούν πλέον έως και 30% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα σε σχέση με πριν από μία δεκαετία — εξαιτίας των πυρκαγιών, της κακής διαχείρισης και της ίδιας της κλιματικής αλλαγής.
Η ρήτρα «φρένου» αντιμετωπίζεται από ορισμένα κράτη-μέλη ως αναγκαία προσαρμογή στην πραγματικότητα, καθώς η ενεργειακή μετάβαση συνοδεύεται από υψηλό κόστος και ανησυχίες για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις τονίζουν ότι μια τέτοια υποχώρηση θα μπορούσε να υπονομεύσει τη βιώσιμη ανάπτυξη και να καθυστερήσει την πράσινη οικονομία της Ευρώπης.
Η πρόταση θα τεθεί στο τραπέζι της συνόδου των υπουργών Κλίματος της ΕΕ στις 4 Νοεμβρίου, λίγο πριν από τη Διάσκεψη COP30 στη Βραζιλία. Για να εγκριθεί, απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη-μέλη.
Η συζήτηση αυτή αντανακλά το διαχρονικό δίλημμα της Ευρώπης: πώς να διατηρήσει τον ηγετικό της ρόλο στην πράσινη πολιτική, χωρίς να αγνοήσει τις κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις της μετάβασης.
Ανεξάρτητα από την τελική απόφαση, το έγγραφο δείχνει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη εξαρτάται πλέον όχι μόνο από τη μείωση των εκπομπών, αλλά και από την προστασία των φυσικών “συμμάχων” του κλίματος — των δασών, του εδάφους και της βιοποικιλότητας.
Η σταθερότητα των οικοσυστημάτων αυτών είναι κρίσιμη για να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050, χωρίς “παραθυράκια” ή καθυστερήσεις.