Αυτή την εποχή γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με την ταυτοποίηση των θυμάτων του δυστυχήματος των Τεμπών, που συνοδεύτηκε και από πυρκαγιά, με τη μελέτη του γενετικού υλικού, του DNA. Γενετιστές σε συνεργασία με άλλους επιστήμονες θα επιδοθούν σε αγώνα δρόμου προκειμένου να ιχνηλατήσουν την ταυτότητα των νεκρών και να τους αποδώσουν στους συγγενείς τους. Οι DNA αναλύσεις, την τελευταία εικοσαετία, έχουν αναπτυχθεί σε καταπληκτικό βαθμό και έχουν δώσει απαντήσεις σε μέχρι τώρα άλυτα ερωτήματα.
Στη σύγκρουση των τραίνων στη κοιλάδα των Τεμπών, ένα από τα χειρότερα τραγικά δυστυχήματα στη χώρα μας, υπήρξε θάνατος 57 ατόμων, ανάμεσά τους πολλά παιδιά, και ίσως δύο αγνοουμένων. Από τους 57 νεκρούς ταυτοποιήθηκαν 55 σοροί, ενώ δύο συγγενών δεν ταυτοποιήθηκε με κάποιον νεκρό Για την ταυτοποίηση των νεκρών χρησιμοποιούνται τόσο συμβατικές όσο και μοριακές τεχνικές. Ειδικότερα, οι ταυτοποιήσεις σορών αγνώστων στοιχείων γίνονται με ανάλυση DNA. Στο άρθρο περιγράφεται η δυνατότητα ανάλυσης DNA που λαμβάνεται από σκελετικά υπολείμματα εκτεθειμένα σε συνθήκες καύσης.
Α. Συλλογή βιολογικού υλικού
Η συλλογή, η αποθήκευση και η διακίνηση πειστηρίων µε βιολογικό υλικό, λόγω της ευαισθησίας της τεχνικής DNA, προϋποθέτει την τήρηση αυστηρών κανόνων. Πρέπει να λαμβάνονται όλες οι πιθανές προφυλάξεις που θα αποτρέψουν τη μόλυνση του υλικού προκειμένου να εξασφαλίζεται η εγκυρότητα και η πιστότητα των αποτελεσμάτων.
Β. Απομόνωση γενετικού υλικού
Η ανάλυση DNA είναι συχνά ένα ζωτικό βήμα για τον εντοπισμό θυμάτων δυστυχημάτων, εγκληματικών πράξεων και αγνοουμένων. Στην περίπτωση του δυστυχήματος των Tεμπών διακρίνοντα δύο περιπτώσεις απομόνωσης του DNA.
Β.1. Βιολογικό υλικό από θύματα που δεν κάηκαν. Σε αυτήν την περίπτωση DNA μπορεί να απομονωθεί εύκολα από οποιοδήποτε ιστό του θύματος και είναι καλής ποιότητας για περαιτέρω αναλύσεις.
Β.2. Σε πολλές ιατροδικαστικές περιπτώσεις, όπως στην προκειμένη, όπου τα λείψανα έχουν εκτεθεί στον ήλιο ή έχουν καεί στη φωτιά – το μόριο του DNA μπορεί να καταστραφεί και να μην είναι καλής ποιότητας. Από τη βιβλιογραφία προκύπτει ότι, εάν το λείψανο νεκρού εκτέθηκε μέχρι τη θερμοκρασία των 300 βαθμών Κελσίου, είναι δυνατή η εξαγωγή DNA. Η τυπική ιατροδικαστική ανάλυση DNA μπορεί, όμως, να μην είναι σε θέση να ανακτήσει DNA, δυσκολεύοντας ή ακόμη αποτρέποντας την ταυτοποίηση. Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν καινοτόμες μέθοδοι εξαγωγής DNA για να αποκαλυφθεί η γενετική ταυτότητα έστω και ενός νεκρού, όπως απομόνωσης γενετικού υλικού από οστό ή δόντι
Γ. Ιχνηλάτηση της γενετικής ταυτότητας του νεκρού
Περίπτωση Β.1. Αρχικά προσδιορίζεται η γενετική ταυτότητα του νεκρού με τη χρήση τουλάχιστον 16 αυτοσωματικών μικροδορυφορικών δεικτών DNA. Ενδέχεται να χρειαστεί ανάλυση και δεικτών του χρωμοσώματος Υ (π.χ. προσδιορισμός του φύλου). Έπειτα το γενετικό προφίλ του νεκρού συγκρίνεται με το γενετικό αποτύπωμα συγγενών. Εάν τα δύο προφίλ DNA ταιριάζουν απόλυτα, τότε το αγνώστου προελεύσεως δείγμα προέρχεται από τον συγκεκριμένο συγγενή. Αντίθετα, εάν τα δύο προφίλ DNA δεν ταιριάζουν, τότε τα στοιχεία δεν μπορούν να προέρχονται από τον ύποπτο. Οι αναλύσεις αυτές είναι αξιόπιστες σε περίπτωση σύγκρισης γενετικού υλικού γονέων παιδιών ή γενικότερα συγγενών πρώτου βαθμού. Σε περίπτωση σύγκρισης γενετικού υλικού από μακρινούς συγγενείς χρειάζεται η μελέτη περισσότερων γονιδίων και ειδικό λογισμικό για να διαπιστωθεί η συγγένεια. Το αποτύπωμα DNA είναι, πλέον, μια απλή και αξιόπιστη μεθοδολογία για να συγκριθεί το αποτύπωμα DNA ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα συγγενή ή ξένα μεταξύ τους άτομα.
Περίπτωση Β.2. Στην περίπτωση αυτή, ενδέχεται η ανάλυση μικροφορυφορικών δεικτών του πυρηνικού DNA να μην δώσει αποτελέσματα. Οπότε γίνεται προσπάθεια ανάλυσης ειδικά σχεδιασμένων μίνι-μικροδορυφορικών δεικτών, αλλά ανάλυση και του μιτοχονδριακού DNA, κυρίως για την ταυτοποίηση της κοινής μητρικής γενιάς.
Θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να απομονωθεί DNA με τις πιο σύγχρονες και καινοτόμες μεθοδολογίες και να συνεχιστεί η ανάλυσή του με νέες μεθοδολογίες εξειδικευμένες σε παρόμοιες περιπτώσεις. Οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες. Θα πρέπει να οπλιστούμε με υπομονή, ώστε να γίνει ταυτοποίηση όλων των θυμάτων. Η προσπάθεια π.χ. ταυτοποίησης των νεκρών των δίδυμων Πύργων έγινε σε πολλά εγκληματολογικά εργαστήρια DNA και κατά τη διάρκεια αρκετών ετών.