Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) απέρριψε την προσφυγή έξι νεαρών ακτιβιστών και περιβαλλοντικών οργανώσεων κατά της Νορβηγίας, κρίνοντας ότι η πολιτική της χώρας για έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου στην Αρκτική δεν παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η απόφαση, που εκδόθηκε ομόφωνα, θεωρείται σημείο καμπής για τη νομική σύνδεση ανάμεσα στην κλιματική πολιτική και την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η υπόθεση είχε ξεκινήσει το 2022, όταν οι ακτιβιστές, με την υποστήριξη οργανώσεων όπως η Greenpeace και η Young Friends of the Earth, υποστήριξαν ότι οι άδειες εξερεύνησης που παραχωρήθηκαν το 2016 στη Θάλασσα του Μπάρεντς παραβίαζαν το δικαίωμα στη ζωή και στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, όπως κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου, ωστόσο, έκρινε ότι η Νορβηγία ενήργησε εντός των ορίων των διεθνών της υποχρεώσεων και ότι το κράτος διαθέτει επαρκείς δημοκρατικούς μηχανισμούς για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών κινδύνων. Αν και αναγνώρισε τη σημασία των κλιματικών επιπτώσεων, αποφάνθηκε ότι οι προσφεύγοντες δεν απέδειξαν άμεση και προσωπική βλάβη από τις επίμαχες άδειες.
Η απόφαση αυτή επιβεβαιώνει προηγούμενες κρίσεις των νορβηγικών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, και επιτρέπει στη νορβηγική κυβέρνηση να συνεχίσει τη στρατηγική της για σταδιακή ενεργειακή μετάβαση χωρίς να διακόψει τις υφιστάμενες δραστηριότητες άντλησης υδρογονανθράκων. Η Νορβηγία, ως ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου της δυτικής Ευρώπης, έχει δεσμευτεί να συνδυάσει τη συνέχιση της παραγωγής με πολιτικές μείωσης εκπομπών και επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια.
Παρά την απορριπτική απόφαση, περιβαλλοντικοί φορείς χαιρέτισαν ορισμένες επισημάνσεις του Δικαστηρίου. Η Greenpeace Νορβηγίας ανέφερε ότι το ΕΔΑΔ αναγνώρισε τη σημασία εξέτασης των παγκόσμιων επιπτώσεων των εκπομπών όταν εκδίδονται νέες άδειες, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για αυστηρότερη περιβαλλοντική αξιολόγηση στο μέλλον.
Η νορβηγική κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα ενσωματώσει υποχρεωτική κλιματική αξιολόγηση σε κάθε νέα άδεια εξερεύνησης, στο πλαίσιο της συμμόρφωσης με τη Συμφωνία του Παρισιού και των στόχων για το 2050.
Η απόφαση του ΕΔΑΔ υπογραμμίζει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην ενεργειακή ασφάλεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα, φέρνει στο προσκήνιο το ερώτημα του κατά πόσο τα διεθνή δικαστήρια μπορούν — ή πρέπει — να διαμορφώνουν πολιτικές για το κλίμα, τη στιγμή που οι χώρες επιδιώκουν να επιτύχουν τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσα από σύνθετες μεταβατικές στρατηγικές.