Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε χθες την αναβολή και παράλληλη απλοποίηση του κανονισμού της ΕΕ για την προστασία από την αποδάσωση (EUDR). Ο συγκεκριμένος κανονισμός είχε σχεδιαστεί ώστε να διασφαλίζει ότι προϊόντα που εισέρχονται ή εξάγονται στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν συμβάλλουν στην καταστροφή ή την υποβάθμιση δασών διεθνώς. Ωστόσο, πριν ακόμη τεθεί σε ισχύ, αποφασίστηκε να επανεξεταστούν συγκεκριμένες πτυχές του, με στόχο τη διευκόλυνση της εφαρμογής του.
Ο EUDR προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021, θέτοντας αυστηρούς κανόνες συμμόρφωσης για εταιρείες που εμπορεύονται βασικά προϊόντα όπως φοινικέλαιο, βοδινό κρέας, ξυλεία, καφέ, κακάο, καουτσούκ και σόγια, καθώς και ορισμένα παράγωγά τους, όπως δέρμα, σοκολάτα, έπιπλα και ελαστικά. Στόχος του ήταν να σταματήσει η διάθεση στην ευρωπαϊκή αγορά προϊόντων που σχετίζονται με αποδάσωση.
Αν και είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε ισχύ στο τέλος του 2024, η Επιτροπή ζήτησε παράταση ενός έτους, προκειμένου οι επιχειρήσεις να έχουν τον χρόνο να προετοιμαστούν για τις νέες υποχρεώσεις. Μετά τη χθεσινή ψηφοφορία –με 402 ψήφους υπέρ και 250 κατά–, η εφαρμογή μετατίθεται εκ νέου: τέλος 2026 για τις μεγάλες εταιρείες μέσα 2027 για τις μικρότερες επιχειρήσεις.
Βάσει του EUDR, οι εταιρείες οφείλουν να εντοπίζουν την προέλευση των προϊόντων μέχρι το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο παραγωγής, αποδεικνύοντας ότι δεν καλλιεργήθηκαν σε γη που αποψιλώθηκε μετά το 2020 και ότι συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της χώρας παραγωγής.
Η αναθεώρηση φέρνει σημαντικές διαφοροποιήσεις στις υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων: Μόνο οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τα προϊόντα για πρώτη φορά στην αγορά της ΕΕ θα είναι πλέον υπεύθυνες για τις δηλώσεις δέουσας επιμέλειας. Οι υπόλοιποι κρίκοι της αλυσίδας –όπως λιανέμποροι και κατασκευαστές– απαλλάσσονται από τη σχετική υποχρέωση. Οι πολύ μικροί και μικροί φορείς παραγωγής θα υποβάλλουν μόνο μία εφάπαξ δήλωση στο πληροφοριακό σύστημα του EUDR, αντί για επαναλαμβανόμενη υποβολή εγγράφων.
Οι αλλαγές αυτές αλλάζουν ουσιαστικά τον βαθμό δέουσας επιμέλειας που απαιτείται, μειώνοντας τη γραφειοκρατική επιβάρυνση για μεγάλο μέρος της αγοράς. Οι πολιτικές ομάδες της αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο άσκησαν δριμεία κριτική στην απόφαση, επισημαίνοντας ότι εγκρίθηκε χάρη σε συμμαχία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των ακροδεξιών κομμάτων. Ανέφεραν επίσης ότι παρόμοια πλειοψηφία είχε οδηγήσει πρόσφατα σε αλλαγές που αποδυνάμωσαν το πλαίσιο για τη βιωσιμότητα και τη δέουσα επιμέλεια σε άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες της ΕΕ.
Η Delara Burkhardt, επικεφαλής διαπραγματεύτρια του κανονισμού για την ομάδα S&D, χαρακτήρισε την αλλαγή «ανησυχητική», υποστηρίζοντας ότι οδηγεί σε αστάθεια για τις επιχειρήσεις: «Το ΕΛΚ λέει ότι θέλει λιγότερη γραφειοκρατία. Στην πραγματικότητα, η πρόωρη αναθεώρηση του κανονισμού προκαλεί αβεβαιότητα και δυσκολίες στον προγραμματισμό. Πολλές μεγάλες εταιρείες είναι έτοιμες να κάνουν περισσότερα για τα δάση, αλλά τώρα εμποδίζονται», δήλωσε.
Δεν ήταν μόνο τα κόμματα της αριστεράς που εξέφρασαν επιφυλάξεις. Μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι στους κλάδους που αφορά ο EUDR προειδοποίησαν πως οι συνεχείς καθυστερήσεις και αλλαγές στον κανονισμό δημιουργούν νέες αβεβαιότητες. Επιπλέον, θεωρούν ότι οι εταιρείες που έχουν ήδη επενδύσει σε συστήματα συμμόρφωσης τιμωρούνται άδικα, καθώς η αναβολή μειώνει την αξία των επενδύσεών τους.