Η σταδιακή απόσυρση της πολιτικής στήριξης προς τα πρότυπα ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση) στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες στους θεσμικούς επενδυτές, οι οποίοι αναζητούν νέους τρόπους πίεσης προς τις επιχειρήσεις για διαφάνεια και υπεύθυνη συμπεριφορά. Η μετατόπιση αυτή γίνεται σε μια περίοδο όπου το ESG δέχεται πολιτικές και θεσμικές πιέσεις και στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τη σχετική ατζέντα να αποδυναμώνεται σημαντικά.
Διαχειριστές κεφαλαίων από τη Βόρεια Ευρώπη δηλώνουν πρόθυμοι να επανεξετάσουν τη συμμετοχή τους σε εταιρείες που εμφανίζουν μειωμένη συμμόρφωση ή αποφεύγουν την αναφορά σε κινδύνους ESG, επικαλούμενες τη χαλάρωση του κανονιστικού πλαισίου. Σε ορισμένες περιπτώσεις εξετάζεται ακόμα και η προσφυγή σε νομικά μέσα για την προστασία των επενδύσεων από κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιωσιμότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Οι ανησυχίες εντείνονται μετά την αναθεώρηση βασικών ευρωπαϊκών κανονισμών. Προτάσεις για την οδηγία εταιρικής βιωσιμότητας (CSRD) και τη δέουσα επιμέλεια στη βιωσιμότητα (CSDDD) οδηγούν σε δραστικό περιορισμό του αριθμού των εταιρειών που υποχρεούνται σε σχετικές αναφορές. Ειδικοί εκτιμούν πως πάνω από το 90% των αρχικά ενταγμένων επιχειρήσεων ενδέχεται να εξαιρεθούν.
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί κενό διαφάνειας και ελέγχου, στερώντας από τους επενδυτές τα απαραίτητα εργαλεία για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των εταιρειών στα χαρτοφυλάκιά τους. Παράλληλα, περιορίζει την ικανότητά τους να ασκήσουν πίεση μέσω του μετοχικού ακτιβισμού – ιδιαίτερα καθώς η νομολογία στις ΗΠΑ μεταβάλλεται εις βάρος των δικαιωμάτων μειοψηφίας.
Ως αντίδραση, θεσμικοί επενδυτές ενισχύουν τη νομική τους ετοιμότητα, αυξάνουν τις εσωτερικές επενδυτικές απαιτήσεις και θέτουν πιο αυστηρούς κανόνες για τη διατήρηση συμμετοχής σε εταιρείες. Παράλληλα, καταγράφεται σημαντική αύξηση των κεφαλαίων που προορίζονται για την αντιμετώπιση νομικών διαφορών σχετικών με ESG, σε μια τάση που ενδέχεται να ενταθεί τα επόμενα έτη.
Η αποδυνάμωση των κανονιστικών μηχανισμών αφήνει πλέον τη διαχείριση βιωσιμότητας περισσότερο στα χέρια των αγορών και των ίδιων των επενδυτών. Πολλοί εξ αυτών, ωστόσο, εκφράζουν την πρόθεση να συνεχίσουν να εστιάζουν σε ESG κριτήρια, παρά την πολιτική υποχώρηση, αξιολογώντας τη βιωσιμότητα όχι ως επιλογή, αλλά ως στρατηγικό παράγοντα μακροπρόθεσμου κινδύνου και απόδοσης.