Η επιχείρηση «Rising Lion» του Ισραήλ σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις εκτόξευσε άμεσα τις τιμές του πετρελαίου κατά 7%–13%, με το Brent να φτάνει έως και τα $79/βαρέλι. Το ερώτημα που αιωρείται –και επανέρχεται κάθε φορά– είναι αν η ένταση στη Μέση Ανατολή λειτουργεί ως καταλύτης ανόδου στην τιμή του πετρελαίου, αλλά και ποιο είναι το τίμημα για την παγκόσμια οικονομία και την καθημερινότητα του πολίτη.
Αν υπάρξει κλιμάκωση: Πετρέλαιο στα $120;
Το Στενό του Ορμούζ αποτελεί τη βασική οδική αρτηρία για το 1/3 των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου. Αν η σύγκρουση επεκταθεί και υπάρξει αποκλεισμός ή περιορισμός στη διέλευση, αναλυτές εκτιμούν ότι το πετρέλαιο μπορεί να φτάσει τα $90 έως και τα $120/βαρέλι.
Το ντόμινο στην οικονομία: Από τα λιπάσματα έως τα σούπερ μάρκετ
Η άνοδος στην τιμή του πετρελαίου δεν μένει στην αντλία:
- Αυξάνει το κόστος λιπασμάτων, καυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας – άρα και της γεωργικής παραγωγής
- Οδηγεί σε ανατιμήσεις σε βασικά τρόφιμα (π.χ. αλεύρι, γάλα, λάδι)
- Επιβαρύνει τις μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα, ειδικά για εισαγόμενα είδη
Όπως σημειώνει και το Reuters, η ναυσιπλοΐα σε Περσικό Κόλπο και Ερυθρά Θάλασσα επηρεάζεται ήδη από περιορισμούς και φόβους, γεγονός που εκτοξεύει τα μεταφορικά κόστη. Σε αυτό το περιβάλλον, κερδοσκοπικά φαινόμενα ενισχύουν περαιτέρω τις αυξήσεις στα ράφια.
Παραδείγματα από την παγκόσμια αγορά
- Στην Ινδία, οι τιμές ξηρών καρπών αυξήθηκαν λόγω προβλημάτων εφοδιασμού
- Στην Ελλάδα, αναμένεται ανατίμηση σε εισαγόμενα επεξεργασμένα προϊόντα όπως καφές, ξηροί καρποί, ρυζιούχες τροφές, δημητριακά κ.ά.
- Εξαγωγικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να δουν περιορισμό στη ζήτηση ή αύξηση κόστους μεταφοράς
Επιπτώσεις στον πληθωρισμό και τη νομισματική πολιτική
Η άνοδος στην τιμή του πετρελαίου τροφοδοτεί ξανά τον πληθωρισμό, προκαλώντας επανασχεδιασμό νομισματικής πολιτικής σε πολλές χώρες. Παραδείγματα:
- Το Πακιστάν ανέστειλε τη μείωση επιτοκίων λόγω ενεργειακού σοκ
- Η ΕΚΤ ενδέχεται να καθυστερήσει περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων, επηρεάζοντας το κόστος δανεισμού και στην Ελλάδα
Τι σημαίνει αυτό για τον Έλληνα καταναλωτή
- Ακριβότερα τυποποιημένα προϊόντα στα ράφια (λάδι, ζυμαρικά, γάλα, καφές)
- Αύξηση καυσίμων σε πρατήρια και επακόλουθη άνοδος μεταφορικών
- Ακριβότερα δάνεια – καθυστέρηση σε μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ
- Μείωση της εξαγωγικής δραστηριότητας προς χώρες της Μέσης Ανατολής
Συμπέρασμα: Όταν ο γεωπολιτικός κίνδυνος ανάβει… την αντλία
Η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή λειτουργεί ως πυροκροτητής στις αγορές ενέργειας και ενισχύει τις πληθωριστικές πιέσεις σε μια περίοδο που οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να τιθασεύσουν τις τιμές.
Η πραγματική επίπτωση δεν είναι μακριά – έρχεται στα σούπερ μάρκετ, στα πρατήρια και στα τραπεζικά επιτόκια. Σε τέτοιες περιόδους, είναι καθοριστικής σημασίας η υπεύθυνη ενημέρωση, η καταπολέμηση της κερδοσκοπίας και η στοχευμένη στήριξη των πιο ευάλωτων νοικοκυριών.