Σε μια εποχή που η επιστήμη μας καλεί να ενεργήσουμε επειγόντως για την αποτροπή της κλιματικής κατάρρευσης, η παραπληροφόρηση για το κλίμα λειτουργεί ως αόρατος καταλύτης επιδείνωσης. Σύμφωνα με νέα διεθνή έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για το Περιβάλλον Πληροφοριών (IPIE), η συστηματική διαστρέβλωση των γεγονότων εμποδίζει τη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων και καθυστερεί την υλοποίηση κλιματικών πολιτικών.
Από την άρνηση της ύπαρξης της κλιματικής αλλαγής μέχρι την απαξίωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως ψευδείς αναφορές ότι ευθύνονται για διακοπές ρεύματος, η παραπληροφόρηση έχει εξελιχθεί από μεμονωμένα fake news σε καλά οργανωμένες στρατηγικές επιρροής.
Οι ψηφιακές διαστάσεις της παραπληροφόρησης
Η διάχυση αναληθών αφηγήσεων ενισχύεται από τεχνητούς λογαριασμούς, bots και trolls, εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση πολιτικής πόλωσης και την υπονόμευση της επιστημονικής τεκμηρίωσης. Δεν πρόκειται μόνο για ανεύθυνες απόψεις στο διαδίκτυο, αλλά για στοχευμένη παρέμβαση στη δημόσια αντίληψη — ένα εμπόδιο για τη βιώσιμη μετάβαση.
Στο στόχαστρο βρίσκονται όχι μόνο επιστήμονες αλλά και πολιτικοί, δημόσιοι λειτουργοί και ρυθμιστικές αρχές που προσπαθούν να προωθήσουν την πράσινη μετάβαση. Σύμφωνα με τον καθηγητή Klaus Jensen, χωρίς αξιόπιστη και αληθή πληροφόρηση, είναι αδύνατο να υπάρξει υπεύθυνη λήψη αποφάσεων και συλλογική δράση.
Η ακεραιότητα της πληροφορίας ως συνιστώσα βιωσιμότητας
Η ενημέρωση βασισμένη σε επιστημονικά τεκμήρια αποτελεί προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η παραπληροφόρηση όχι μόνο υπονομεύει τη δημοκρατία, αλλά και αποδυναμώνει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση κρίσιμων επενδύσεων σε πράσινες υποδομές, ενεργειακή αποδοτικότητα και προστασία της βιοποικιλότητας.
Ο ΟΗΕ έχει ήδη δρομολογήσει την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ακεραιότητα των Πληροφοριών για το Κλίμα, με κράτη όπως η Βραζιλία, η Γαλλία και η Χιλή να στηρίζουν την ανάγκη για μηχανισμούς ελέγχου και θεσμική δράση. Η εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κλίμα, Elisa Morgera, έφτασε στο σημείο να ζητήσει ποινικοποίηση της παραπληροφόρησης, αναγνωρίζοντας τον άμεσο κίνδυνο που συνιστά για τα δικαιώματα και την υγεία των πολιτών.
Ένας αγώνας για την αλήθεια – και για το μέλλον
Το κεντρικό συμπέρασμα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο: αν δεν αντιμετωπίσουμε την κρίση εμπιστοσύνης στην πληροφορία, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση. Όσο καθυστερεί η αντίδραση, τόσο περιορίζεται το παράθυρο που έχουμε για μια δίκαιη, πράσινη μετάβαση έως το 2050.
Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι μόνο τεχνολογίες, επενδύσεις ή πολιτικές. Είναι και ένα οικοσύστημα πληροφόρησης που υπηρετεί την αλήθεια, τη διαφάνεια και τη συλλογική λήψη αποφάσεων.