Οι αγγελοκαρχαρίες, ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη θαλάσσιας πανίδας σε παγκόσμιο επίπεδο, εξακολουθούν να επιβιώνουν στα ελληνικά νερά, διατηρώντας έναν ζωτικής σημασίας ρόλο στη σταθερότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Η παρουσία τους αποτελεί όχι μόνο βιολογικό αλλά και αναπτυξιακό δείκτη, συνδέοντας την ανάγκη για προστασία της φύσης με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Ελλάδα ξεχωρίζει ως μία από τις ελάχιστες χώρες της Μεσογείου που φιλοξενούν και τα τρία είδη αγγελοκαρχαριών — τη ρίνα, τη ματορίνα και την ακανθορίνα. Αυτή η σπάνια οικολογική κληρονομιά δημιουργεί ένα ισχυρό επιχείρημα για την εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών διατήρησης της βιοποικιλότητας, συμβάλλοντας άμεσα στην υλοποίηση του Στόχου 14 του ΟΗΕ: «Διατήρηση και βιώσιμη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων».
Η Διεθνής Ημέρα Αγγελοκαρχαριών, που τιμάται κάθε χρόνο στις 26 Ιουνίου, αναδεικνύει τη σημασία αυτών των ειδών και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea, οι πληθυσμοί των αγγελοκαρχαριών έχουν μειωθεί δραματικά, κυρίως λόγω της υπεραλίευσης και της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων τους — δύο παράγοντες που υπονομεύουν άμεσα τη δυνατότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων να λειτουργούν με ανθεκτικότητα και ισορροπία.
Παρά το γεγονός ότι τα είδη αυτά προστατεύονται από διεθνείς και ευρωπαϊκές νομοθεσίες, εξακολουθούν να απειλούνται από την έλλειψη ενημέρωσης, την παρεμπίπτουσα αλιεία και την ανεπαρκή εφαρμογή πολιτικών προστασίας. Η πρόσφατη αναθεώρηση του Ελληνικού Κόκκινου Καταλόγου αποτυπώνει ξεκάθαρα την κρίσιμη κατάσταση, χαρακτηρίζοντας και τα τρία είδη ως «Κρισίμως Κινδυνεύοντα».
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοβουλία Angel Shark Project: Greece της iSea από το 2020, ενσωματώνει βασικές αρχές βιώσιμης διαχείρισης της φύσης, όπως ο εντοπισμός κρίσιμων ενδιαιτημάτων, η πρόληψη της παράπλευρης θανάτωσης και η εμπλοκή τοπικών κοινωνιών, ιδιαίτερα των αλιέων. Οι τελευταίοι αναδεικνύονται σε καταλυτικούς εταίρους της διατήρησης, καθώς αποτελούν τους πρώτους μάρτυρες της παρουσίας των αγγελοκαρχαριών στα δίκτυα και στις ακτές.
Η εμπειρία των τελευταίων πέντε ετών αποδεικνύει ότι η συνεργασία επιστημονικής κοινότητας, περιβαλλοντικών φορέων και τοπικών επαγγελματιών μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστικά αποτελέσματα. Η τεκμηριωμένη καταγραφή ζωντανών αγγελοκαρχαριών στο φυσικό τους περιβάλλον στην Ελλάδα, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν σπάνιο ή αδύνατο, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της βιώσιμης θαλάσσιας ανάπτυξης.
Η διατήρηση των αγγελοκαρχαριών δεν είναι απλώς ένα θέμα βιολογικής προστασίας. Είναι μια υπόθεση που σχετίζεται με την ευρύτερη ανθεκτικότητα των θαλάσσιων πόρων, την περιβαλλοντική δικαιοσύνη και τη μετάβαση προς ένα μοντέλο ανάπτυξης που σέβεται τα φυσικά όρια του πλανήτη. Οι αγγελοκαρχαρίες μάς υπενθυμίζουν ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά πρακτική ανάγκη με άμεσες περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις.