Στα Αντικύθηρα, ένα μικρό νησί στο σταυροδρόμι ατμοσφαιρικών ρευμάτων της Μεσογείου, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η δημιουργία του ΠΑΓΓΑΙΑ (PANGEA) — μιας μοναδικής για τη νοτιοανατολική Ευρώπη ερευνητικής υποδομής Γεωεπιστημών και Κλιματικής Αλλαγής, υπό την εποπτεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Η εγκατάσταση στοχεύει να αποτελέσει κομβικό παρατηρητήριο για την ατμόσφαιρα, τη ρύπανση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο, μια περιοχή που χαρακτηρίζεται ως «κλιματικό hot spot» λόγω της αυξημένης συχνότητας και έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων.
Επιστημονική υποδομή αιχμής
Το ΠΑΓΓΑΙΑ θα φιλοξενεί συστήματα τηλεπισκόπησης τύπου LIDAR, μετεωρολογικούς σταθμούς, εξοπλισμό για τη μέτρηση ρύπων και αερολυμάτων, καθώς και σεισμολογικά και γεωφυσικά όργανα. Τα δεδομένα που θα συλλέγονται θα συμβάλλουν:
στη βελτίωση των κλιματικών μοντέλων,
στη στήριξη της πολιτικής προστασίας,
στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας τοπικών κοινωνιών.
Καινοτομία – Εκπαίδευση – Συνεργασία
Το έργο, με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα ύψους 28 εκατ. ευρώ, συνδυάζει έρευνα, εκπαίδευση και διεθνή συνεργασία. Φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσης και καινοτομίας, ενισχύοντας τον ρόλο της Ελλάδας στον παγκόσμιο επιστημονικό χάρτη.
Γιατί στα Αντικύθηρα;
Η θέση του νησιού είναι στρατηγική, καθώς εκτίθεται σε διαφορετικά είδη αερίων μαζών και σωματιδίων: αφρικανική σκόνη, καπνό από δασικές πυρκαγιές, βιομηχανική ρύπανση και θαλάσσια αερολύματα. Αυτό το καθιστά ιδανικό σημείο καταγραφής και μελέτης των μεταβολών στην ατμόσφαιρα.
Μέρος ευρύτερης εθνικής στρατηγικής
Το ΠΑΓΓΑΙΑ αποτελεί μόνο έναν από τους πυλώνες της εθνικής επιστημονικής στρατηγικής για την κλιματική αλλαγή. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών:
Διαχειρίζεται το μεγαλύτερο δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών (METEO),
Συντονίζει την εθνική πρωτοβουλία CLIMPACT,
Συμμετέχει ενεργά στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Η ανάπτυξη του ΠΑΓΓΑΙΑ στα Αντικύθηρα δείχνει πώς η επιστήμη μπορεί να στηρίξει τη βιώσιμη ανάπτυξη: επενδύοντας στη γνώση, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και τοποθετώντας την Ελλάδα στην αιχμή της παγκόσμιας επιστημονικής προσπάθειας για την κατανόηση και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.