Εδώ και λίγα χρόνια, όλοι μιλάμε για την αειφορία. Sustainability ο ένας, durabilité ο άλλος, αειφορία εμείς. Είμαι σίγουρος ότι αν ρωτήσουμε 10 ανθρώπους στο δρόμο, πώς αντιλαμβάνονται την αειφορία, 7 με 8 για να είμαι επιεικής, δεν αντιλαμβάνονται τον όρο….
Και καλά, μέχρι τώρα ήταν θέμα συζήτησης σε ομάδες ειδικών, σε διεθνείς συναντήσεις πιο τεχνικού χαρακτήρα, κοντολογίς σε μυημένους … Σήμερα βλέπουμε τον όρο να διατρέχει όλες τις πολιτικές μας και μάλιστα μπαίνει και σαν προϋπόθεση για την εφαρμογή της όποιας πολιτικής μας.
Από την άλλη, για να έρθουμε και στα καθ’ ημάς, για την πολιτική που μας ενδιαφέρει περισσότερο, και εννοώ την ΚΑΠ σαν πολιτική, βλέπουμε μια στροφή. Μπορεί μεν η Επιτροπή να έχει εξαγγείλει τις προτάσεις της για την ΚΑΠ μετά το 2020, ωστόσο, η σημαντικότερη ανακοίνωση πολιτικής που έκανε η νέα Επιτροπή είναι αυτή για την Πράσινη Συμφωνία.
Όσοι μπήκαν στον κόπο να τη διαβάσουν, θα πρόσεξαν ότι η νέα στρατηγική για τον πρωτογενή τομέα είναι πλέον αυτή προσδιορίζεται από τη φράση «Από το χωράφιή το αγρόκτημα στο πιάτο” αν αποδίδω σωστά το «fromFarm to Fork”. Διαβάζοντας και την πρώτη παράγραφο του κεφαλαίου αυτού ήδη παίρνουμε και τα πρώτα μηνύματα για το πώς η ΕΕ σκέφτεται να κινηθεί στον πρωτογενή τομέα.
Κατ’αρχή, μιλάμε για πολιτική στα τρόφιμα. Μπορεί να μη ξεχνάμε την αγροτική πολιτική αλλά αυτή είναι πλέον μια επικουρική πολιτική, μια συνιστώσα της πολιτικής για τα τρόφιμα. Αυτό είναι μια φυσική ή μια μοιραία εξέλιξη? Νομίζω πως, ναι, τουλάχιστον για την Ευρώπη. Τι σημαίνει αυτό?? Αυτό που εδώ και 3-4 χρόνια πολλοί από μας λέμε όπου βρεθούμε: οι αλλαγές στην ΚΑΠ είναι μεγάλες. Περάσαμε από μια πολιτική που ευνοούσε την αύξηση της παραγωγικότητας και βέβαια της παραγωγής με ενισχύσεις στο προϊόν, σε μια πολιτική όπου η ενίσχυση αποσυνδέθηκε από το προϊόν και δίνονταν στον αγρότη ή στη γη ή όπως αλλιώς θέλετε για να φτάσουμε σήμερα να μιλάμε για πολιτική στον τομέα των τροφίμων.
Αν προσέξουμε λίγο καλύτερα την ανακοίνωση θα δούμε και άλλες πτυχές της ανάλυσης που θα επηρεάσουν και τις προθέσεις της Επιτροπής. Η λέξη «γεωργία», agriculture, χάθηκε! Η παραγωγή τροφίμων, λέει πάντα η ανακοίνωση, ακόμα επιβαρύνει με ρύπους τον αέρα, το νερό και το έδαφος, συμβάλλει στην απώλεια βιοποικιλότητας και στην κλιματική αλλαγή και καταναλώνει υπερβολικά φυσικούς πόρους…. Για να μη συνεχίσω παρακάτω για το πόσο σχεδόν επικίνδυνα είναι για την υγεία μας!!!!
Κάτι μου λέει ότι η Επιτροπή κάπου έχασε την επαφή με την πραγματικότητα!
Όσοι είχαν την ευκαιρία να ακούσουν από το στόμα εκπροσώπων της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την παρουσίαση της Πράσινης Συμφωνίαςθα παρατήρησαν ότι δεν ακούστηκε ούτε μια κουβέντα για τους παραγωγούς, ούτε μια κουβέντα για ό,τι έχει κάνει μέχρι σήμερα η ΚΑΠ και οι αγρότες για διατηρηθεί,όπως διατηρείται, το περιβάλλον. Διότι αυτό που βλέπουμε και όλοι τρέχουμε να σώσουμε, δηλαδή το περιβάλλον, κάποιος το διαχειρίζεται. Σίγουρα περισσότερο από όλους ο αγρότης, ο κτηνοτρόφος, ο ψαράς. Το τοπίο, που χαίρεται ο αστός στις διακοπές του, κάποιος το συντηρεί….
Κι εδώ είναι το πρόβλημα: πώς μπορείς να κάνεις κοινωνούς της πολιτικής σου και να τους πείσεις, βασικούς εταίρους όπως οι αγρότες όταν ούτε αναγνωρίζεις το έργο τους και τους κατηγορείς για περίπου όλα τα δεινά στον ύπαιθρο χώρο?
Εχοντας πει όλα αυτά, ωστόσο, δε θα πρέπει να χάσουμε και το δάσος: η κοινωνία αλλάζει, οι προσδοκίες των πολιτών αλλάζουν ως προς τη διατροφή τους, η κλιματική αλλαγή πιέζει. Είναι λογικό λοιπόν να έχουμε περάσει από το προϊόν στο τρόφιμο. Κι όταν μιλάμε για τρόφιμα μπαίνουμε σε άλλη λογική, τα θέματα υγιεινήςκαι ασφαλείας τροφίμωναποκτούν εξέχουσα θέση στην πολιτική μας, το πιστοποιημένο τρόφιμο πλέον είναι μονόδρομος αν επιδιώκουμε προστιθέμενη αξία για τον κόπο μας κι όλο αυτό, σε μένα τουλάχιστο, δημιουργεί ερωτηματικά για το μοντέλο που επιλέγουμε.
Αυτό λοιπόν που φοβάμαι είναι ότι αλλάζουμε το τοπίο στο χώρο της ευρωπαϊκής υπαίθρου χωρίς να έχουμε προετοιμάσει επαρκώς τους πρωταγωνιστές.Κι επειδή το μοντέλο μας στην ΕΕ είναι ένα μοντέλο (ευτυχώς ακόμα) ανθρωποκεντρικό με την έννοια ότι οι πολιτικές μας έχουν στο κέντρο τους τον Ευρωπαίο πολίτη, θα ήταν τελείως άστοχο και μεγάλη αποτυχία να βρεθούμε να θέλουμε την αειφορία χωρίς τους πρωταγωνιστές της.
Οικονομολόγου, π. στελέχου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, π. Ειδικός Γραμματέας του ΥΠΑΑΤ, πρόεδρος της ΟΔΕ για τον πρωτογενή τομέα του ΣΔΑΜ και Αντιπρόεδρος Στρατηγικού Σχεδιασμού της Α CERT.