Μέρος πρώτο: Η κρίση του διοικητικού συστήματος και οι παράγοντες που καθορίζουν την πολιτική ηγεσία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Ένα από τα μεγαλύτερα διαρθρωτικά προβλήματα της χώρας μας αποτελεί αδιαμφισβήτητα η κακή ποιότητα της δημόσιας δημοτικής διοίκησης, προϊόν της βαθιάς κρίσης που αυτή διέρχεται τις τελευταίες δεκαετίες και η οποία τείνει να προσλάβει ενδημικό χαρακτήρα. Μεταξύ των κυριότερων χαρακτηριστικών της κρίσης του διοικητικού συστήματος είναι ο ανορθολογισμός στη λειτουργία των δημοτικών υπηρεσιών, η τυπολατρία και ο νομικισμός, ο συγκεντρωτισμός στη λήψη αποφάσεων, η απουσία στρατηγικής δράσης, η σπατάλη στη διαχείριση των ανεπαρκών δημοτικών πόρων και η αναξιοκρατία. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι στην Ελλάδα αυτήν την στιγμή υπάρχουν 332 Δήμοι των οποίων επικεφαλής είναι οι Δήμαρχοι και τα Δημοτικά Συμβούλια.
Για να γίνει κατανοητό το θέμα του συγκεκριμένου άρθρου θεωρείται αναγκαίο να δοθεί ο ορισμός της ηγεσίας. Ειδικότερα, ηγεσία είναι η διαδικασία επηρεασμού της σκέψης των συναισθημάτων των στάσεων και των συμπεριφορών μιας μικρής ή μεγάλης, τυπικής ή άτυπης ομάδας ανθρώπων από ένα άτομο (ηγέτη), με τέτοιο τρόπο ώστε εθελοντικά και πρόθυμα και με την κατάλληλη συνεργασία να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό για να υλοποιούν αποτελεσματικούς στόχους που απορρέουν από την αποστολή της ομάδας και την φιλοδοξία της για πρόοδο ή ένα καλύτερο μέλλον.
Ακόμη, μέρος της ηγεσίας είναι η πολιτική ηγεσία. Αναλυτικότερα, η έννοια της πολιτικής ηγεσίας δεν έχει ακόμα ορισθεί καθώς δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός. Θα μπορούσαμε βέβαια να αναφέρουμε ορισμένα χαρακτηριστικά της πολιτικής ηγεσίας, τα οποία μπορεί να είναι η συνειδητή στοχοθεσία, η κινητοποίηση της συλλογικής δράσης, η διαπάλη με τους ανταγωνιστές και η πλαισίωση με υποστηρικτές. Σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό, η συμπεριφορά των ηγετών μιας δημόσιας οργάνωσης, συμβάλλει στη δημιουργία ενός σαφή και ολοκληρωμένου σκοπού, αλλά και ενός περιβάλλοντος εντός του οποίου διαπρέπει η ίδια η οργάνωση. Είναι φανερό βέβαια, ότι ο παράγοντας «Ηγεσία στην Πολιτική» έχει διαφορετική σύνθεση ηγετικών γνωρισμάτων από τον χώρο της διοίκησης επιχειρήσεων, του στρατού ή άλλων πληθυσμιακών ομάδων. Επιπροσθέτως, οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την πολιτική ηγεσία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι τα προσωπικά χαρακτηριστικά, το θεσμικό πλαίσιο, οι γενικότερες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες, ο πολιτικός ανταγωνισμός και οι σχέσεις του ηγέτη με τους υποστηρικτές του.
Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης, με το τοπίο της τοπικής αυτοδιοίκησης να αλλάζει ήδη δραματικά, ένας ηγέτης-δήμαρχος θα πρέπει να έχει αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση και κοινωνική συνείδηση, καθώς και μεγάλες ποσότητες δεξιοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης, ώστε να είναι σε θέση να αποδώσει το καθήκον του. Επιγραμματικά αναφέρονται ορισμένες από αυτές, όπως για παράδειγμα να μπορεί να φέρει αποτελέσματα, να επιτύχει το όραμα και να δρα ως φορέας δημιουργικότητας και επιχειρηματικότητας. Επίσης, να μπορεί να δημιουργεί ένα γόνιμο κλίμα οργάνωσης με τους εργαζόμενους ευχαριστημένους και παραγωγικούς, και γενικά να οδηγεί τον οργανισμό του στην πολύπλευρη επιτυχία.
- Ο Χριστόδουλος Κουτσουλιάνος είναι συγγραφέας και αρθρογράφος σε ελληνικά και ξένα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Πρώην διευθυντής της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Καλαμαριάς.