Μέσα σε κάτι περισσότερο από είκοσι χρόνια, η μετατόπιση του υποτροπικού jet stream προς τα βόρεια έχει προκαλέσει μείωση της πρωτογενούς παραγωγής κατά περίπου 40% στη βορειοδυτική Μεσόγειο. Η μείωση αυτή, η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα, πλήττει τη βάση του θαλάσσιου τροφικού πλέγματος και ενδέχεται να επηρεάσει σημαντικά τους ζωντανούς πόρους, την υγεία των οικοσυστημάτων και τη θαλάσσια κυκλοφορία στην περιοχή. Το εύρημα αυτό προκύπτει από μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Progress in Oceanography.
Η πρωτογενής παραγωγή στους ωκεανούς αφορά τη σύνθεση οργανικής ύλης από φωτοσυνθετικούς μικροοργανισμούς (φυτοπλαγκτόν), οι οποίοι απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) από την ατμόσφαιρα και απελευθερώνουν οξυγόνο. Η συνεχιζόμενη μετατόπιση του jet stream επηρεάζει τις συνθήκες που απαιτούνται για τη διαδικασία αυτή, με πιθανές επιπτώσεις στην αλιεία και τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες. Επιπλέον, η μείωση του φυτοπλαγκτού περιορίζει την ικανότητα των ωκεανών να απορροφούν CO₂, εντείνοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η μελέτη δημιουργεί για πρώτη φορά μια συστηματική σύνδεση ανάμεσα στη βόρεια μετατόπιση του υποτροπικού jet stream και τη μείωση της θαλάσσιας πρωτογενούς παραγωγής. Εκτός από τον βιολογικό αντίκτυπο, οι συγγραφείς προειδοποιούν ότι η μεταβολή των ανέμων μπορεί να τροποποιήσει τη θερμοκρασία της επιφάνειας και των βαθύτερων στρωμάτων της θάλασσας και να επηρεάσει τη γενικότερη ωκεανογραφική ισορροπία της περιοχής.
Το υποτροπικό jet stream είναι ένα ρεύμα αέρα υψηλής ταχύτητας και μεγάλης υψομετρικής ανάπτυξης, που μεταφέρει θερμότητα και ψύχος και καθορίζει τις συνθήκες του περιφερειακού κλίματος. Η βόρεια μετατόπισή του, λόγω της κλιματικής αλλαγής, έχει επηρεάσει τις περιοχές εμφάνισης και την ένταση των βορείων ανέμων στη Μεσόγειο.
Όπως εξηγεί ο Miquel Canals, οι βόρειοι άνεμοι ενισχύουν την ανοδική ροή βαθέων υδάτων πλούσιων σε θρεπτικά στοιχεία. Η αποδυνάμωση αυτών των ανέμων έχει μειώσει τη ροή αυτή, περιορίζοντας την παροχή θρεπτικών ουσιών στο επιφανειακό στρώμα και, κατ’ επέκταση, την παραγωγή φυτοπλαγκτού. Αυτός ο μηχανισμός είναι κρίσιμος για την υποστήριξη του θαλάσσιου τροφικού πλέγματος.
Προηγούμενες μελέτες είχαν ήδη δείξει μειώσεις της παραγωγής, αλλά δεν είχαν συσχετιστεί ευθέως με τη μετατόπιση του jet stream. Όπως εξηγεί η Julia Crespín, το νέο στοιχείο αυτής της μελέτης είναι η τεκμηριωμένη σύνδεση μεταξύ του φαινομένου και της μείωσης της παραγωγικότητας. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι η Μεσόγειος, ως κλειστή θάλασσα με ιδιαίτερες ατμοσφαιρικές και ωκεανογραφικές ιδιαιτερότητες, μπορεί να εμφανίζει πιο έντονα τα φαινόμενα αυτά.
Οι ερευνητές ανέλυσαν παραμέτρους όπως η θέση και ένταση του jet stream, η μεταφορά Ekman, η ένταση του βόρειου ανέμου και τα επίπεδα χλωροφύλλης (μέσω δορυφορικών μετρήσεων), ώστε να αποτυπώσουν με ακρίβεια τη σύνδεση μεταξύ ατμοσφαιρικών αλλαγών και βιολογικής απόκρισης του ωκεανού.
Η μελέτη συμβάλλει στον επιστημονικό διάλογο σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους ανέμους που προκαλούν ανοδική ροή. Ορισμένα μοντέλα προβλέπουν αύξηση των ανέμων και ενίσχυση της ανύψωσης, ενώ άλλα εκτιμούν ότι η αυξανόμενη θερμοκρασία θα εντείνει τη στρωματοποίηση της στήλης νερού, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, στη βορειοδυτική Μεσόγειο η μετατόπιση του jet stream είναι ο κυρίαρχος παράγοντας πίσω από την αποδυνάμωση των μηχανισμών ανοδικής ροής. Προτείνουν, έτσι, μια νέα προσέγγιση στη μελέτη της δυναμικής των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, δίνοντας έμφαση στις μεταβολές των ανέμων και στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ατμόσφαιρας και ωκεανού.
Πηγή: Cibum