Τα κύτταρά μας δέχονται συνεχείς επιθέσεις από εκατομμύρια ξένους εισβολείς, όπως ιούς και βακτήρια. Για να μην αρρωστήσουμε, το σώμα μας έχει κατάλληλο ανοσοποιητικό σύστημα — έναν ολόκληρο στρατό κυττάρων που ειδικεύεται στον εντοπισμό και την καταστροφή αυτών των εισβολέων. Ωστόσο, τα κύτταρα μας αντιμετωπίζουν απειλές όχι μόνο από εξωτερικούς εχθρούς αλλά και από εσωτερικούς.
Ειδικότερα, ένα εκπληκτικό 40% – 45% του γονιδιώματός μας αποτελείται από χιλιάδες γονιδιωματικά παράσιτα, δηλαδή επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες DNA, όπως μεταθετά στοιχεία (TEs). Τα ΤΕ βρίσκονται σε όλους τους οργανισμούς αλλά δεν έχουν συγκεκριμένη λειτουργία. Μπορεί, ωστόσο, να είναι επικίνδυνα. Τα ΤΕ μπορούν να αντιγραφούν και να επικολληθούν σε νέες θέσεις στο DNA μας. Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα, επειδή μπορεί να οδηγήσει σε μεταλλάξεις που προκαλούν τα κύτταρα να σταματήσουν να λειτουργούν φυσιολογικά ή να γίνουν καρκινικά. Ως εκ τούτου, σχεδόν το ήμισυ του γονιδιώματός μας εμπλέκεται σε έναν συνεχή ανταρτοπόλεμο με το άλλο μισό καθώς τα ΤΕ επιδιώκουν να πολλαπλασιαστούν, ενώ τα κύτταρα μας προσπαθούν να αποτρέψουν την εξάπλωσή τους. Πώς τα κύτταρά μας πολεμούν αυτούς τους εσωτερικούς εχθρούς;
Αναγνωρίστηκε ένα ένζυμο, που ονομάζεται PUCH, το οποίο παίζει βασικό ρόλο στην πρόληψη της εξάπλωσης του παρασιτικού DNA στο γονιδίωμά μας. Αυτά τα ευρήματα μπορεί να αποκαλύψουν νέες ιδέες για το πώς το σώμα μας ανιχνεύει και καταπολεμά τα βακτήρια και τους ιούς για την πρόληψη λοιμώξεων.
*Nadezda Podvalnaya, et al. (2023). piRNA processing by a trimeric Schlafen-domain nuclease. Nature, DOI: 10.1038/s41586-023-06588-2
Ο Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης είναι Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου του τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ