Την ώρα που η υπερκαλλιέργια προκαλεί σημαντικά προβλήματα στον πλανήτη, οι ειδικοί προτείνουν τη στροφή προς τη βιώσιμη γεωργία, ώστε να παράγουμε όσα και ό,τι χρειαζόμαστε.
Η πρωτογενής παραγωγή, για να είναι μαζική στην κλίμακα που καθορίζουν τα σύγχρονα καταναλωτικά πρότυπα, απαιτεί ενέργεια και παράγει παραπροϊόντα. Αμφότερα επιδρούν στο περιβάλλον, απαιτώντας πόρους (ενεργειακούς και άλλους) και παράγοντας εν δυνάμει ρύπους. Έτσι, στο ζήτημα των ενεργειακών πόρων, η αειφορική αντίληψη για τη σύγχρονη γεωργία καθορίζει την αναπόδραστη σύνδεσή της με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες φαίνεται να αποτελούν μια σοβαρή εναλλακτική επιλογή στις συμβατικές πηγές ενέργειας, όπως τα ορυκτά καύσιμα, τα οποία είναι τόσο πεπερασμένα όσο και επιβλαβή για το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η αειφόρος γεωργία επιχειρεί να περιορίσει αλλά και να εκμεταλλευτεί ενεργειακά τα παραπροϊόντα των καλλιεργειών, βοηθώντας έτσι στην περιβαλλοντική προστασία του πλανήτη.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι εκείνες που αναπληρώνονται φυσικά από το περιβάλλον, όπως η ηλιακή, η αιολική, η γεωθερμία και η υδροηλεκτρική. Αυτές οι πηγές ενέργειας είναι καθαρές, άφθονες και οικονομικά συμφέρουσες (στον βαθμό που οι σχετικές τεχνολογίες είναι ώριμες), αλλά εμφανίζουν κάποια μειονεκτήματά, όπως είναι η εξάρτηση από την τεχνολογία και τις υποδομές.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απαιτούν σημαντικές επενδύσεις προκειμένου να ωριμάσουν και έτσι να καταστούν οικονομικά βιώσιμες, και αυτό μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για την ευρεία υιοθέτησή τους στην παρούσα χρονική στιγμή. Τα τελευταία έτη η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ έχει αυξηθεί σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, το μερίδιο της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας έχει σχεδόν διπλασιαστεί: από περίπου 9,6 % το 2004 σε 18,9 % το 2018. Η παραγωγή πρωτογενούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές εντός της ΕΕ-28 το 2016 ήταν 211 εκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου (ΤΙΠ). Μεταξύ του 2006 και του 2016 η ποσότητα ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ-28 αυξήθηκε συνολικά κατά 66,6 %, ποσοστό που ισοδυναμεί με μέση ετήσια αύξηση ύψους 5,3 %.
Η χώρα μας καταλαμβάνει ένα από τα υψηλότερα μερίδια κατά κεφαλήν κατανάλωσης πετρελαίου μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, ακολουθεί βραδείς ρυθμούς διείσδυσης του φυσικού αερίου στο ενεργειακό της ισοζύγιο. Χαρακτήρα στρέβλωσης έχει το γεγονός ότι στην χώρα μας τα 2/3 του φυσικού αερίου καταναλώνονται για ηλεκτροπαραγωγή και μόλις το 1/3 για οικιακή κατανάλωση, σε αντίθεση με την Ευρώπη, όπου ισχύει ακριβώς το αντίστροφο. Το σημαντικό στην περίπτωση της χώρας μας είναι η σταδιακή μετατροπή της σε στρατηγικό εταίρο, όσον αφορά τις ενεργειακές συμφωνίες και στην διέλευση αγωγών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η αειφόρος γεωργία είναι μια μορφή πρωτογενούς παραγωγής που έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση των φυσικών πόρων. Η αειφόρος γεωργία βασίζεται στις αρχές της οικολογικά ορθής διαχείρισης της γης, της χρήσης ανανεώσιμων πόρων και της διατήρησης της βιοποικιλότητας. Οι αειφόρες γεωργικές πρακτικές επιδιώκουν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των γεωργικών δραστηριοτήτων, όπως η διάβρωση του εδάφους, η ρύπανση των υδάτων και η χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Επιπλέον, η αειφόρος γεωργία επιδιώκει να προάγει την υγεία του τοπικού οικοσυστήματος.
Είναι προφανές ότι η Γεωργία πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της παραγωγής και χρήσης της απαιτούμενης ενέργειας. Δεδομένου του Αειφορικού χαρακτήρα των καλλιεργιών, ο οποίος είναι προαπαιτούμενο, η παραγωγή ενέργειας δεν μπορεί να είναι συμβατική, ούτε να χρησιμοποιούνται κυρίως ορυκτά καύσιμα. Έτσι, έχει αρχίσει ένας διάλογος μεταξύ του ενεργειακού τομέα και αυτού της γεωργίας και των τροφίμων, προκειμένου να οργανωθούν στην κατεύθυνση της παραγωγής και χρήσης ενέργειας με ελαχιστοποιημένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η πλέον ενδεδειγμένη λύση είναι η χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την παραγωγή ενέργειας σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας στις μονάδες επεξεργασίας και αποθήκευσης αγροτικών προϊόντων. Επίσης, η αξιοποίηση των γεωργικών υπολλειμάτων δείχνει να αποτελεί σοβαρή εναλλακτική στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και θερμότητας.
Έπειτα από δεκαετίες αλόγιστης εκμετάλλευσης της φύσης και έντονης δοκιμασίας των αντοχών του περιβάλλοντος, διαπιστώνουμε ότι ο δρόμος για την αειφόρο ανάπτυξη αποτελεί ευθύνη όλων μας και συνάμα υποχρέωση για τις επόμενες γενιές. Ο στόχος για την μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και εξασφαλισμένης ενεργειακής επάρκειας υλοποιείται πρωτίστως με την αλλαγή της καθημερινής νοοτροπίας του καθένα μας. Ο κόσμος σήμερα έχει αντιληφθεί την αμεσότητα του κινδύνου των κλιματικών αλλαγών και σταδιακά ευαισθητοποιείται ως προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος, για μία επιτυχή αειφόρο πορεία στο αύριο.
Η Βίκυ Σχοινά είναι Διδάκτωρ Κτηνίατρος