Δισεκατομμύρια ζώα πραγματοποιούν κάθε χρόνο μεταναστευτικά ταξίδια στη στεριά, τους ποταμούς, τους ωκεανούς και τον ουρανό, ορισμένα από τα οποία διασχίζοντας ηπείρους για να τραφούν και να αναπαραχθούν. Τα μεταναστευτικά είδη διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση των οικοσυστημάτων του κόσμου. Μερικές φορές είναι δύσκολο να διακρίνουμε το γεγονός ότι η φύση είναι σημαντική. Μένουμε σε πόλεις, ένα περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει οι ίδιοι άνθρωποι για τους ανθρώπους και για επιλεγμένα ζώα και φυτά. Στις πόλεις είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι η βιοποικιλότητα είναι η αιτία που είμαστε ικανοί να ζούμε τόσο καλά πάνω στη Γη και να χάσουμε την αίσθηση ότι είμαστε μέρος της φύσης και εξαρτημένοι από αυτή.
Η πρώτη έκθεση για την κατάσταση των μεταναστευτικών ειδών στον κόσμο που παρουσίασε η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Διατήρηση των Μεταναστευτικών Ειδών Άγριων Ζώων (CMS) ήταν σοκαριστική. Περισσότερα από ένα στα πέντε μεταναστευτικά είδη ζώων απειλούνται με εξαφάνιση. Σε ορισμένους μπορεί να ακούγεται αδιάφορο αν ο αετός της Στέπας ή η άγρια καμήλα, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, ωστόσο είναι ένας δείκτης της σωτηρίας αυτού του κόσμου.
Οι δύο μεγαλύτερες απειλές για όλα τα μεταναστευτικά είδη είναι η υπερεκμετάλλευση και η απώλεια των οικοτόπων λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι μισές από τις βασικές περιοχές βιοποικιλότητας, που έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικές για τα μεταναστευτικά ζώα, δεν έχουν καθεστώς προστασίας, και το 58% των περιοχών αντιμετωπίζουν μη βιώσιμα επίπεδα πίεσης που προκαλούνται από τον άνθρωπο. Οι μεγαλύτερες απειλές με βαθιές επιπτώσεις στα μεταναστευτικά είδη είναι κυρίως η κλιματική αλλαγή, επίσης η ρύπανση που προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα όπως μικρά σωματίδια πλαστικού, χημικά προϊόντα, παρασιτοκτόνα και άλλες πηγές ρύπανσης. Επιπλέον η εισβολή ξένων ειδών που όπως αποδεικνύει πλήθος επιστημονικών μελετών η είσοδος ειδών που προέρχονται από άλλα σημεία του κόσμου σε ένα οικοσύστημα όπου δεν ζουν οι θηρευτές τους, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την εγγενή βιοποικιλότητα.
Η εκθεση μελετήσε κυρίως 1.189 ζωικά είδη που έχουν αναγνωριστεί ως είδη που χρήζουν διεθνούς προστασίας, ενώ αναλύθηκαν δεδομένα και για περισσότερα από 3.000 μεταναστευτικά είδη που δεν ανήκουν στον κατάλογο αυτό. Το 22% των ειδών του καταλόγου CMS απειλούνται με εξαφάνιση, ενώ σχεδόν τα μισά είδη παρουσιάζουν μείωση του πληθυσμού τους. Όπως επισημαίνεται, τα τελευταία 30 χρόνια, 70 μεταναστευτικά είδη, όπως ο αετός της στέπας και η άγρια καμήλα, έχουν κινδυνεύσει περισσότερο. Επιπλέον, εντοπίστηκε ότι σχεδόν όλα τα ψάρια που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της Σύμβασης CMS, μεταξύ των οποίων οι μεταναστευτικοί καρχαρίες, τα σαλάχια και οι οξύρρυγχοι, απειλούνται με εξαφάνιση.
Τελικά η ανάκαμψη των πληθυσμών και των ειδών είναι δείκτης της βιωσιμότητας του πλανήτη μας και ο αετός της στέπας μας δείχνει το δρόμο για μια αλλαγή πολιτικής για τη σωτηρία των βιότοπων και τελικά ολόκληρης της Γης.
Η Δρ. Βίκυ Σχοινά είναι Διδάκτωρ Κτηνίατρος