Οι τοξικές συμπεριφορές συγγενών, όπως η χειραγώγηση και η συναισθηματική κακοποίηση, υπονομεύουν την αυτοεκτίμηση και την ψυχική μας υγεία. Η ενδυνάμωση της ψυχικής υγείας είναι θεμελιώδης για τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς επηρεάζει την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Η ψυχική ευεξία ενισχύεται μέσω της επαφής με τη φύση και της προστασίας της βιοποικιλότητας, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της βιώσιμης διαχείρισης του περιβάλλοντος για την ανθρώπινη υγεία.
Η αντιμετώπιση τοξικών συμπεριφορών απαιτεί την καλλιέργεια της ψυχικής ανθεκτικότητας και την προώθηση υγιών κοινωνικών σχέσεων, συμβάλλοντας έτσι σε μια πιο δίκαιη και βιώσιμη κοινωνία.
Τα αγαπημένα λόγια κάθε τοξικού ατόμου
Πίσω από «δηλητηριώδεις» ρήσεις και κρίσεις, σύμφωνα με την καθηγήτρια, ξεπροβάλλει ο ναρκισσιστικός οδηγός επιβίωσης, ο οποίος ωθεί το άτομο να χρησιμοποιεί λόγια όπως:
-«Είσαι άξιος λύπησης»
- Η τοξική αυτή φράση δεν είναι αποτέλεσμα τωρινής αξιολόγησης ενός προσώπου, αλλά χρόνιας συσσώρευσης απογοήτευσης λόγω προσωπικών πληγών ή χειριστικής αδυναμίας του άλλου ατόμου.
– «Αρπάζεσαι εύκολα ή είσαι πολύ ευαίσθητος»
- Μετατόπιση ευθύνης και θυματοποίηση στο «έγκλημα» που έχει στήσει το ίδιο άτομο.
– «Κανείς δεν θα σε θέλει»
*Επιχείρηση: Ενδυνάμωση συναισθηματικής δέσμευσης και εξάρτησης του ατόμου από το «θύτη» ή πυροδότησης άγχους λόγω αθέτησης των ναρκισσιστικών κανόνων.
– «Γιατί συναναστρέφεσαι αυτόν/η, δεν σου ταιριάζει»
*Υπόγεια απόπειρα διάλυσης μιας σχέσης και επισήμανσης της υπεροχής ενός άλλου ατόμου, διατεθειμένου να αναπαράγει τα ναρκισσιστικά πρότυπα.
– «Δεν έχω χρόνο να ασχοληθώ με το θέμα»
- Η καλλιέργεια της «σιωπηλής» τιμωρίας, μέσω περιστασιακής no contact (διακοπής επαφής) τεχνικής αποσκοπεί στη σπορά αμφιβολίας στο «συγγενόπληκτο» πρόσωπο, έτσι ώστε να πιεστεί και να αλλάξει τη συμπεριφορά του προς όφελος του κακοποιητικού ατόμου. Ουσιαστικά το άτομο με τη ναρκισσιστική δομή προσωπικότητας ή τα ναρκισσιστικά στοιχεία, σας παρέχει λίγο χρόνο να σκεφτείτε… τι θέλει να πείτε.
– «Δεν θυμάσαι καλά πως έγινε»
*Σε αυτή την περίπτωση ο «θύτης» τονίζει τα κενά μνήμης σας για να σας μπερδέψει και να φέρει τη συζήτηση ή την έκβαση μιας υπόθεσης στο επιθυμητό για αυτόν σημείο.
Τεχνικές ελέγχου που παγιδεύουν και τους πιο έξυπνους
1.Τριγωνοποίηση (triangulation): Η εμπλοκή ενός τρίτου προσώπου στη συνθήκη αντιπαράθεσής μας με το τοξικό άτομο, το οποίο φέρει την ίδια γνώμη με τον «θύτη», ισχυροποιεί το επιχείρημα του και μας εξαναγκάζει να σκεφτούμε τη διάδοση κακόβουλων φημών για εμάς, αν συμπεριφερθούμε αξιόμεμπτα. Φράσεις που δεσπόζουν σε «τριγωνισμένες» στιχομυθίες, είναι: «Δεν το λέω μόνο εγώ, όλοι συμφωνούν, τι θα λένε για εσένα αν…».
- Negging (κομπλιμέντο με… δόντια): Αποτελεί μια πράξη συναισθηματικής χειραγώγησης με διφορούμενο περιεχόμενο, ή κατά τον ορισμό του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ «η πρακτική κατά την οποία κάποιος εκφράζει κομπλιμέντα που αναμειγνύονται με ελαφρώς προσβλητικά σχόλια σε κάποιον άλλο (και λόγω ζηλοφθονίας), προκειμένου να τον κάνει να εστιάσει στα αρνητικά». Τέτοια παραδείγματα είναι φράσεις όπως: «Είσαι ενδιαφέρον άνθρωπος αλλά… απορώ πως σε πρόσεξε, δεν ταυτίζεσαι με τα γούστα του», ή «καλό μισθό παίρνεις, αλλά δεν είναι και του εκατομμυρίου».
- Αντίστροφη ψυχολογία: Βάσει του ορισμού που προτείνει η Δρ. Lori Lawrenz, πιστοποιημένη κλινική ψυχολόγος και σεξουαλική θεραπεύτρια, «η αντίστροφη ψυχολογία είναι μια στρατηγική κατά την οποία κάποιος ενθαρρύνει ένα άλλο άτομο να κάνει κάτι προτείνοντάς του, την αντίθετη πράξη, εκμεταλλευόμενος την επιθυμία του για αυτονομία ή την φυσική ανθρώπινη περιφρόνηση απέναντι στη χειραγώγηση». Μια πιθανή φράση είναι «δεν θες ίσως να περνάς χρόνο μαζί μου, οπότε πήγαινε καλύτερα στους φίλους σου». Αυτή η ενέργεια εγείρει την επιθυμία του άλλου να αποδείξει ότι το θιγόμενο πρόσωπο έχει άδικο και ως εκ τούτου, ακυρώνει τα σχέδιά του.
Οι τεχνικές και ο αντίλογος που αποστομώνουν τους νάρκισσους
Στην επιστημονική κοινότητα, κυριαρχεί η διάχυτη άποψη ότι οι προκλητικές και ανθυγιεινές για την ψυχή μας, στάσεις των άλλων μειώνονται σε συχνότητα και ένταση, όταν αγνοούνται. Ωστόσο, όταν αντιλαμβανόμαστε ότι τα επίπεδα ψυχολογικής βίας είναι ενοχλητικά υψηλά, παραιτούμαστε από την προσπάθεια αντεπίθεσης στο κακοποιητικό πρόσωπο και απομακρυνόμαστε.
μέθοδος grey rock: Η τεχνική του «γκρίζου βράχου» συμβολίζει τη συναισθηματική απροθυμία μας, την τήρηση ουδέτερης στάσης στον αρνητισμό, για την εκτροπή της προσοχής και την ελαχιστοποίηση του δράματος. Παρέχουμε δηλαδή λίγη ανατροφοδότηση της συζήτησής μας μαζί τους, χωρίς όμως να είμαστε συναισθηματικοί ή εντελώς «απόντες» από το διάλογο. Με τον τρόπο αυτό «χτίζουμε» απροσπέλαστα όρια σε ευάλωτες συναισθηματικές μας πτυχές χωρίς να φωνάζουμε. Επίσης, μπορούμε να στρέψουμε έξυπνα την προσοχή σε γενικά θέματα, όπως η επικαιρότητα και να κάνουμε τον συγγενή να χάσει το ενδιαφέρον του για «δαχτυλοδειξία».
τεχνικές γείωσης: Εισπνεύστε 4 φορές και εκπνεύστε βαθιά άλλες 4 ή οραματιστείτε ότι βρίσκεται σε ειδυλλιακό τοπίο.
μη χρησιμοποιείτε συγκρουσιακή γλώσσα: αντικαταστήστε το «εσείς» με το «εγώ» ή «εμείς», μείνετε ήρεμοι αλλά διεκδικητικοί, χαλαρώστε τους μύες σας σε σώμα και πρόσωπο, κάντε πιο «ανοιχτές» χειρονομίες, μην σταυρώνετε χέρια/πόδια(στάση φοβισμένου) και χαμηλώστε τον τόνο της φωνής σας.
–φράσεις που αποδυναμώνουν με το «γάντι» τους κακοήθεις:
αντιλαμβάνομαι τη στάση σου, αλλά δεν αντιπροσωπεύει τη δική μου
σε ευχαριστώ που μοιράζεσαι τη γνώμη σου, θα ακούσεις τη δική μου όταν είσαι έτοιμος/η να την αφουγκραστείς
μου φαίνεται ότι βρίσκεσαι σε έκρυθμη συναισθηματική κατάσταση, γι’ αυτό είμαι εδώ να σε υποστηρίξω, όμως αν σκοπεύεις να με προσβάλεις θα εγκαταλείψω τη συζήτηση
δώσε μου μερικά λεπτά να πάρω μια βαθιά ανάσα, για να τακτοποιήσω τις σκέψεις μου και να σου απαντήσω χωρίς να μετανιώσω για τα λόγια μου
δεν είμαι τρελή/ος, απλώς ορισμένες φορές χάνω το ενδιαφέρον μου να μιλάμε