Μια νέα χρηματοδοτική αρχιτεκτονική σχεδιάζεται για την περίοδο 2026–2032, με συνολικούς πόρους που φτάνουν τα 8 δισεκατομμύρια ευρώ, στοχεύοντας στην ενίσχυση της κοινωνικής ανθεκτικότητας, την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών. Πρόκειται για τρία διακριτά αλλά αλληλένδετα ταμεία που έρχονται να συμπληρώσουν και να επεκτείνουν τη λογική του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εστιάζοντας περισσότερο στην πράσινη και δίκαιη μετάβαση.
Η δομή των νέων ταμείων
Τα κεφάλαια θα διαρθρωθούν ως εξής:
- Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο: 4,7 δισ. ευρώ, για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, την ενεργειακή δικαιοσύνη και τη μείωση της ενεργειακής φτώχειας.
- Ταμείο Εκσυγχρονισμού: 1,6 δισ. ευρώ, με στόχο την πράσινη αναβάθμιση των υποδομών και του στόλου μεταφορών.
- Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων: 1,7 δισ. ευρώ, για την ενεργειακή αυτάρκεια των νησιωτικών περιοχών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους.
Προτεραιότητα στα ευάλωτα νοικοκυριά και στις ενεργειακές ανισότητες
Κεντρικός στόχος είναι η στήριξη των πιο ευάλωτων πολιτών. Για το σκοπό αυτό, σχεδιάζεται η δημιουργία Μητρώου Δικαιούχων Ενεργειακής Στήριξης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι χρηματοδοτήσεις θα κατευθυνθούν στους πραγματικούς δικαιούχους – διορθώνοντας αστοχίες προηγούμενων προγραμμάτων.
Παράλληλα, στοχευμένες δράσεις προβλέπονται για:
- Στέγαση ευάλωτων ομάδων, με την ενεργειακή ανακαίνιση κενών δημόσιων και ιδιωτικών ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση.
- Επιδότηση ενοικίου για εργαζόμενους σε δυσπρόσιτες περιοχές ή με καθημερινές μεγάλες μετακινήσεις.
- Αναβάθμιση ειδικών σχολείων και στήριξη μετακίνησης μαθητών με αναπηρία.
- Ενεργειακή ανακαίνιση φοιτητικών εστιών, με στόχο τη μείωση του αποτυπώματος και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.
Επενδύσεις σε πράσινες υποδομές και μεταφορές
Στο πεδίο των μεταφορών, τα νέα ταμεία θα χρηματοδοτήσουν:
- Επέκταση και ανακαίνιση αστικών συγκοινωνιών, με εστίαση σε ηλεκτροκίνηση και τηλεματική.
- Ανάπτυξη υποδομών μικροκινητικότητας, όπως ποδηλατοδρόμοι και πεζόδρομοι, για φιλικότερες πόλεις.
- Πράσινος εκσυγχρονισμός του στόλου μεταφορών στα νησιά, περιλαμβάνοντας ferry boats και φορτηγά.
Νησιωτικότητα και ενεργειακή ανεξαρτησία
Το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, ειδικά σχεδιασμένο για τη χώρα από ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, θα χρηματοδοτήσει:
- Νησιωτικές διασυνδέσεις, για ενίσχυση της ενεργειακής σταθερότητας.
- Ανάπτυξη φωτοβολταϊκών και πλωτών αιολικών πάρκων, τόσο για αυτοκατανάλωση όσο και για τροφοδοσία δικτύου.
- Στήριξη τοπικής ηλεκτροκίνησης και υποδομές φόρτισης.
Εκπαίδευση και προσανατολισμός στις πράσινες δεξιότητες
Το πλαίσιο δράσεων περιλαμβάνει και εκπαιδευτικές υποδομές, με στόχο την προώθηση επαγγελματικής κατάρτισης σε τομείς όπως η ναυτιλία, η πράσινη ενέργεια και οι καθαρές τεχνολογίες. Οι δράσεις αυτές ενισχύουν τη μετάβαση όχι μόνο τεχνολογικά, αλλά και κοινωνικά και εργασιακά, δημιουργώντας νέες προοπτικές για τους νέους και τις τοπικές κοινωνίες.
Προς μια κλιματικά ουδέτερη και κοινωνικά δίκαιη Ελλάδα
Η επιτυχία αυτών των προγραμμάτων δεν θα κριθεί μόνο από την απορρόφηση κονδυλίων, αλλά από το αν μεταφράζονται σε πραγματική βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και σε συστημική ανθεκτικότητα. Η πρόκληση είναι διπλή: να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν μένει πίσω, και ταυτόχρονα η χώρα να επενδύσει σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, που να αντέχει στο χρόνο και στην κλιματική κρίση.