Μέρος πρώτο: Ο ορισμός της ηγεσίας και ο ρόλος του πολιτικού ηγέτη
Η Ηγεσία στον δημόσιο τομέα είναι μία διχοτόμος που χαρακτηρίζεται από τις αλληλεπιδράσεις των πολιτικών και διοικητικών ηγετών, καθώς και οι δύο είναι υπεύθυνοι για την διοίκηση και την εποπτεία των ζητημάτων του Δήμου, με συγκεκριμένες ικανότητες και καθήκοντα. Οι πολιτικοί ηγέτες θεωρείται ότι εκπροσωπούν μια πολιτική ατζέντα, με αξίες και συμφέροντα. Στον αντίποδα οι διοικητικοί ηγέτες θεωρούνται επαγγελματίες μάνατζερ, η κύρια μηχανή του Δήμου που εφαρμόζει προγράμματα, δραστηριότητες και πολιτικές, οι τεχνικοί και διοικητικοί ειδήμονες και αμερόληπτοι επαγγελματίες.
Σε γενικές γραμμές οι πολιτικοί ηγέτες είναι αυτοί που σχεδιάζουν την πολιτική και εστιάζουν στην εφαρμογή του προγράμματος της Δημαρχιακής θητείας. Οι θέσεις τους δεν είναι μόνιμες αλλά διαρκούν όσο η Δημαρχιακή θητεία. Οι διοικητικοί ηγέτες είναι επαγγελματίες μάνατζερ πρώτης γραμμής και όχι πολιτικές κεφαλές των Δήμων. Πέρα από τις αλληλεπιδράσεις τους με τον Δήμο, οι υψηλές ηγετικές ικανότητες είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση της βέλτιστης απόδοσης του Δήμου. Οι αποφάσεις των πολιτικών και διοικητικών ηγετών και οι δράσεις τους (ή οι συμπεριφορές τους) έχουν εκτεταμένα οργανωτικά αποτελέσματα. Οι καλές ηγετικές συμπεριφορές είναι ζωτικής σημασίας στην επίτευξη των στόχων, ευνοϊκής εργασιακής κουλτούρας και θετικής φήμης του Δήμου.
Πράγματι η ηγεσία μεταξύ άλλων, έχει οριστεί ως «μια διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει μια ομάδα ατόμων για την επίτευξη κοινών στόχων μέσω της κινητοποίησης και της παρακίνησης του εργατικού δυναμικού». Οι Ηγέτες των δήμων πρέπει να κοπιάζουν για την μεγιστοποίηση της απόδοσης και της εργασιακής ικανοποίησης των υφισταμένων τους με σκοπό να πετύχουν οργανωτικούς στόχους. Η αποτελεσματική ηγεσία προϋποθέτει συνεκτικότητα, προσωπική ανάπτυξη και υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και δίνει την αίσθηση κατεύθυνσης και οράματος, μια ευθυγράμμιση με το περιβάλλον, έναν υγιή μηχανισμό για καινοτομία και δημιουργικότητα, καθώς και μία πηγή αναζωογόνησης της οργανωτικής κουλτούρας.
Κατά τον Weber η σύγχρονη λειτουργία του δημοσίου υπαλλήλου, λειτουργεί αποτελεσματικά με αίσθημα τιμής και ακεραιότητας, με ηθική πειθαρχία και αυταπάρνηση προφυλάσσοντας τις καθαρά τεχνικές λειτουργίες του κρατικού μηχανισμού από την διαφθορά, λειτουργώντας με υψηλούς δείκτες αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας. Κάτι ανάλογο αλλά διαφορετικό ισχύει για την πολιτική ηγεσία, η οποία οφείλει να αγωνίζεται και οι πράξεις του ηγέτη να καθορίζονται από την αρχή της υπευθυνότητας. Αυτό που δεν πρέπει να συμβεί είναι ο πολιτικός να γίνει υπάλληλος.
Τρία είναι κατά τον Weber τα κύρια χαρακτηριστικά που διαφυλάσσουν τον ρόλο του πολιτικού:
- το πάθος που αναφέρεται στην συνειδητή αφιέρωση και αφοσίωση του σε μία αποστολή,
- η ευθύνη δηλαδή η ειλικρινής διάθεση ανάληψης της ευθύνης των πράξεων, των παραλείψεων και των αποτελεσμάτων τους και
- η αίσθηση του μέτρου που έγκειται στην καθοριστική ψυχολογική ικανότητα του πολιτικού να λειτουργεί ήρεμα, διατηρώντας απόσταση από τα πράγματα και τους ανθρώπους.
Η ισχύς μιας πολιτικής «προσωπικότητας» σημαίνει πάνω από όλα την κατοχή αυτών των ιδιοτήτων. Ο πολιτικός ηγέτης, σύμφωνα με την ρήση του Weber, «δεν θα πετύχαινε το εφικτό, εάν δεν πασχίζει να πραγματοποιήσει το ανέφικτο». Ειδικότερα, οποίος προορίζεται για την πολιτική ηγεσία πρέπει να διαθέτει τέτοια ψυχική στερεότητα που να δύναται να αγνοεί τον κατακερματισμό όλων των ελπίδων του, να είναι σίγουρος ότι δεν θα απογοητευθεί, ακόμη και όταν ο κόσμος είναι αλλού και σκέφτεται άλλα για αυτά που θέλει να του προσφέρει. Μόνο όποιος αντιμετωπίζει όλα αυτά μπορεί να πει: «παρόλα αυτά» προορίζεται για αυτή την πολιτική.
Ο Χριστόδουλος Κουτσουλιάνος είναι συγγραφέας και αρθρογράφος σε ελληνικά και ξένα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Πρώην διευθυντής της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Καλαμαριάς. Επικοινωνία: Youtube Facebook Linkedin