Ως απάντηση στις δυσκολίες και στις διαταραχές της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU.
Το REPowerEU είναι ένα σχέδιο για
- την εξοικονόμηση ενέργειας
- την παραγωγή καθαρής ενέργειας
- τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού μας
Υποστηρίζεται από οικονομικά και νομοθετικά μέτρα για την κατασκευή των νέων ενεργειακών υποδομών και του νέου συστήματος που χρειάζεται η Ευρώπη
Δράσεις REPowerEU
Η νέα πραγματικότητα όσον αφορά τη γεωπολιτική και την αγορά ενέργειας καθιστά αναγκαίο να επιταχύνουμε δραστικά τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και να αυξήσουμε την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης από αναξιόπιστους προμηθευτές και ασταθή ορυκτά καύσιμα.
Το REPowerEU είναι το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με σκοπό να καταστήσει την Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030, υπό το πρίσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Το 85 % των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο το συντομότερο δυνατόν για να στηρίξει την Ουκρανία. H Ευρώπη μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο ταχύτερα, ενεργώντας ως Ένωση.
Το σχέδιο REPowerEU προβλέπει σειρά μέτρων για την ταχεία μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, με παράλληλη αύξηση της ανθεκτικότητας του ενεργειακού συστήματος σε επίπεδο ΕΕ. Το σχέδιο βασίζεται στα εξής:
Διαφοροποίηση
Η ΕΕ συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους για την εξεύρεση εναλλακτικών πηγών ενεργειακού εφοδιασμού. Βραχυπρόθεσμα, χρειαζόμαστε εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατόν, ενώ μελλοντικά θα χρειαστούμε και ανανεώσιμο υδρογόνο.
Εξοικονόμηση
Κάθε πολίτης, επιχείρηση και οργανισμός μπορεί να εξοικονομήσει ενέργεια. Μικρές αλλαγές στη συμπεριφορά μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά αν τις ακολουθήσουμε όλοι. Θα χρειαστεί να πάρουμε επίσης μέτρα έκτακτης ανάγκης για περιπτώσεις διακοπής του εφοδιασμού.
Επιτάχυνση στον τομέα της καθαρής ενέργειας
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η φθηνότερη και καθαρότερη διαθέσιμη μορφή ενέργειας, η οποία, μάλιστα, μπορεί να παράγεται εντός της Ένωσης, μειώνοντας τις ανάγκες μας για εισαγωγές ενέργειας. Το REPowerEU θα επιταχύνει την πράσινη μετάβαση και θα ενθαρρύνει μαζικές επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρέπει επίσης να καταστεί δυνατή η ταχύτερη υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων για τη βιομηχανία και τις μεταφορές, ώστε να μειωθούν οι εκπομπές και η ενεργειακή εξάρτηση.
Καθαρή ενέργεια
Για την αποδέσμευση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα θα χρειαστεί μαζική αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και ταχύτερος εξηλεκτρισμός και αντικατάσταση της θερμότητας και των καυσίμων που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα στη βιομηχανία, τα κτίρια και τον τομέα των μεταφορών. Με την πάροδο του χρόνου, η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα βοηθήσει στη μείωση των τιμών της ενέργειας και της εξάρτησης από τις εισαγωγές.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η φθηνότερη και καθαρότερη διαθέσιμη μορφή ενέργειας. Μπορούν να παράγονται εντός της Ένωσης, μειώνοντας τις ανάγκες μας για εισαγωγές ενέργειας. Τον Μάρτιο του 2023, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του σχεδίου REPowerEU, η ΕΕ επιτυγχάνει προσωρινή συμφωνία για ισχυρότερη νομοθεσία με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αυξάνοντας τον δεσμευτικό στόχο της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το 2030 στο 42,5 %, με τη φιλοδοξία να φτάσει το 45 %. Η επίτευξη ποσοστού 45 %, όπως προβλέπεται στο πλαίσιο του REPowerEU, θα διπλασιάσει σχεδόν το υφιστάμενο μερίδιο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ, ανεβάζοντας τη συνολική δυναμικότητα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε 1.236 GW έως το 2030, σε σύγκριση με τα 1.067 GW έως το 2030, τιμή που προβλέπεται στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την προσαρμογή στον στόχο του 55 % («Fit for 55»).
Η στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη της φωτοβολταϊκής ενέργειας. Στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU, η στρατηγική αυτή έχει ως στόχο να επιτύχει δυναμικότητα άνω των 320 GW από ηλιακά φωτοβολταϊκά πρώτης εγκατάστασης έως το 2025, δηλαδή πάνω από το διπλάσιο του σημερινού επιπέδου, ενώ ο στόχος έως το 2030 είναι σχεδόν 600 GW. Αυτή η πρόσθετη δυναμικότητα εμπροσθοβαρούς χαρακτήρα θα αντικαταστήσει την κατανάλωση 9 bcm φυσικού αερίου ετησίως έως το 2027.
Καθαρή βιομηχανία
Η αντικατάσταση του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στις βιομηχανικές διεργασίες θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, παράλληλα με τη μετάβαση σε καθαρότερες πηγές ενέργειας, την ενίσχυση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας και τη στήριξη της ηγετικής θέσης στον τεχνολογικό τομέα σε διεθνές επίπεδο.
- Ο εξηλεκτρισμός, η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και η υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μπορούσαν να επιτρέψουν στη βιομηχανία να εξοικονομήσει 35 bcm φυσικού αερίου έως το 2030, πέραν των στόχων που θέτει η δέσμη μέτρων «Fit for 55».
- Οι μεγαλύτερες μειώσεις στον τομέα του φυσικού αερίου, σχεδόν 22 bcm, θα μπορούσαν να επιτευχθούν από τα μη μεταλλικά ορυκτά, το τσιμέντο, το γυαλί και τα κεραμικά, την παραγωγή χημικών προϊόντων και τα διυλιστήρια.
- Περίπου το 30 % της πρωτογενούς παραγωγής χάλυβα στην ΕΕ αναμένεται να απαλλαγεί από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2030 με βάση το ανανεώσιμο υδρογόνο.
Ο βιομηχανικός τομέας θα διαδραματίσει επίσης καίριο ρόλο στην κλιμάκωση της παραγωγής του εξοπλισμού και των δομικών στοιχείων που απαιτούνται για τον ταχύ μετασχηματισμό του ενεργειακού μας συστήματος.
Εξοικονόμηση ενέργειας
Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι ο πιο οικονομικός, ασφαλής και καθαρός τρόπος για να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία. Από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις μέχρι όλους τους βιομηχανικούς τομείς, όλοι μπορούμε εύκολα να συμβάλουμε στη μείωση της ενεργειακής μας κατανάλωσης. Οι ατομικές μας ενέργειες, σε συνδυασμό με μέτρα ενεργειακής απόδοσης, θα έχουν θετικό αντίκτυπο στις τιμές και θα μειώσουν άμεσα τους λογαριασμούς ενέργειας, θα καταστήσουν την οικονομία μας πιο ανθεκτική και θα επιταχύνουν τη μετάβαση της ΕΕ στην καθαρή ενέργεια.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μειώσουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε στην καθημερινή μας ζωή, όπως:
- η μείωση των θερμοκρασιών θέρμανσης και ο περιορισμός της χρήσης του κλιματισμού·
- η αποδοτικότερη χρήση των οικιακών συσκευών·
- η πιο οικονομική οδήγηση·
- η συχνότερη χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς και η ενεργός κινητικότητα·
- το σβήσιμο των φώτων.
Όλοι οι καταναλωτές ενέργειας πρέπει να είναι ενήμεροι για τις καλύτερες ευκαιρίες εξοικονόμησης που μπορούν να αξιοποιήσουν και για τα πιο αποδοτικά μέτρα που μπορούν να λάβουν. Η Επιτροπή θα στηρίξει τους πολίτες παρέχοντας στοχευμένη πληροφόρηση για να τους βοηθήσει να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές και ενεργειακά αποδοτικές αγορές.
Συνεργαζόμαστε επίσης με οργανισμούς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, τα κράτη μέλη και τις τοπικές αρχές για να εντοπίσουμε και να προωθήσουμε τις πιο αποδοτικές δράσεις για εξοικονόμηση ενέργειας.
Χρηματοδότηση του REPowerEU
Από σήμερα έως το 2027 απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις ύψους 210 δισ. ευρώ για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων, οι οποίες σήμερα κοστίζουν σχεδόν 100 δισ. ευρώ ετησίως στους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας βρίσκεται στο επίκεντρο της υλοποίησης του σχεδίου REPowerEU, παρέχοντας πρόσθετη χρηματοδότηση από την ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσθέσουν στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας ένα κεφάλαιο που θα αναφέρεται στο REPowerEU για να διοχετεύσουν επενδύσεις στις προτεραιότητες του REPowerEU και να προβούν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα υπόλοιπα δάνεια του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (που σήμερα ανέρχονται σε 225 δισ. ευρώ) καθώς και τις νέες επιχορηγήσεις του που χρηματοδοτούνται από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων του συστήματος εμπορίας εκπομπών και που σήμερα περιλαμβάνονται στο αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς και ανέρχονται στα 20 δισ. ευρώ.
Άλλες πηγές χρηματοδότησης του REPowerEU περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ταμεία της πολιτικής συνοχής
- Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης
- Μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη»
- Ταμείο Καινοτομίας
- Εθνική και ενωσιακή χρηματοδότηση για τη στήριξη των στόχων του REPowerEU
- Εθνικά δημοσιονομικά μέτρα
- Ιδιωτικές επενδύσεις
- Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
Συνεργασία με διεθνείς εταίρους
Θέλουμε να οικοδομήσουμε μακροπρόθεσμες εταιρικές σχέσεις που να είναι αμοιβαία επωφελείς, προωθώντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυξάνοντας την ενεργειακή απόδοση σε όλο τον κόσμο και προχωρώντας σε συνεργασίες για την πράσινη τεχνολογία και καινοτομία. Η νέα ενεργειακή πλατφόρμα της ΕΕ θα διαδραματίσει καίριο ρόλο για τη συγκέντρωση της ζήτησης, τον συντονισμό της χρήσης των υποδομών, τη διαπραγμάτευση με τους διεθνείς εταίρους και την προετοιμασία για κοινές αγορές αερίου και υδρογόνου.
Δράσεις
- Αύξηση των παραδόσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) από τις ΗΠΑ και τον Καναδά καθώς και αερίου αγωγών και ΥΦΑ από τη Νορβηγία.
- Εντατικοποίηση της συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν, ιδίως όσον αφορά τον νότιο διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου.
- Πολιτικές συμφωνίες με προμηθευτές αερίου, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, για την αύξηση του εφοδιασμού με ΥΦΑ.
- Επανεκκίνηση του διαλόγου για την ενέργεια με την Αλγερία.
- Συνέχιση της συνεργασίας με σημαντικούς παραγωγούς του Κόλπου, συμπεριλαμβανομένου του Κατάρ, καθώς και με την Αυστραλία.
- Συνεργασία με αγοραστές αερίου όπως είναι η Ιαπωνία, η Κίνα και η Κορέα.
- Διερεύνηση των εξαγωγικών δυνατοτήτων των χωρών της υποσαχάριας Αφρικής, όπως είναι η Νιγηρία, η Σενεγάλη και η Ανγκόλα.
Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να συνεργάζεται με την G7, την G20 και άλλα διεθνή φόρουμ, συμπεριλαμβανομένου του ΟΠΕΚ και του ΔΟΕ, για να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία των παγκόσμιων αγορών πετρελαίου.