Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τις γεωργικές μας πρακτικές για να αποκαταστήσουμε τη φύση, ενώ μπορούμε να εγγυηθούμε την επισιτιστική μας ασφάλεια;
Τα τρέχοντα συστήματα τροφίμων μπορεί να είναι εξαιρετικά αποδοτικά, αλλά δεν είναι βιώσιμα. Συμβάλλουν στην απώλεια της βιοποικιλότητας και στη ρύπανση του εδάφους, του αέρα και των υδάτων καθώς επίσης συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Οι γεωργικές πρακτικές εξακολουθούν να έχουν υψηλά επίπεδα χημικών φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων.
Στόχος της Ευρώπης είναι να μειώσει στο μισό τη χρήση τους έως το 2030. Όσον αφορά στη σχέση της επισιτιστικής ασφάλειας με την κλιματική κρίση, τα επιστημονικά δεδομένα είναι σαφή: τα συστήματα τροφίμων και το κλίμα είναι αλληλένδετα, με την κλιματική αλλαγή να επηρεάζει άμεσα τα συστήματα τροφίμων και το αντίστροφο. Έτσι, οι καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα, όπως οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές, γίνονται ολοένα και πιο συχνές και αποτελούν σημαντική απειλή για τη σταθερότητα των παγκόσμιων, εθνικών και τοπικών συστημάτων τροφίμων. Από την άλλη πλευρά, τα μη βιώσιμα συστήματα τροφίμων μπορούν να προκαλέσουν αποψίλωση των δασών και υποβάθμιση του εδάφους και να συμβάλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη, με την παραγωγή τροφίμων να ευθύνεται για έως και το 26% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών αυτών (82%) να αφορούν στη γεωργία.
Συνεπώς δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι η Σύνοδος Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα Συστήματα Τροφίμων, το 2021, ζήτησε παγκόσμια δράση για την επίτευξη πιο βιώσιμων, υγιεινών, υπεύθυνων και δίκαιων συστημάτων τροφίμων.Από την άλλη η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί επίσης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της φύσης .Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη θα γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050. Η Στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και η «Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030», στο καρδιά της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, απαιτούν τη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων διατροφής με λιγότερα φυτοφάρμακα και τη μετάβαση σε υγιεινές και βιώσιμες δίαιτες, αναγνωρίζοντας τη στενή σχέση μεταξύ υγιών ανθρώπων, υγιών κοινωνιών και ενός υγιούς πλανήτη.Στο ίδιο πλαίσιο, η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) 2023-2027 αποσκοπεί στην ενίσχυση ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού γεωργικού τομέα .Στο πλαίσιο της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, κάθε κράτος μέλος έχει εκπονήσει ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο (ΕΣΣ) το οποίο περιλαμβάνει μια εργαλειοθήκη μέτρων πολιτικής, διαμορφωμένα με βάση τις εθνικές ανάγκες και δυνατότητες. Για την Ελλάδα, τα δομικά στοιχεία της «πράσινης αρχιτεκτονικής» του ΕΣΣ της είναι η ενισχυμένη αιρεσιμότητα και τα οικολογικά σχήματα (Πυλώνας Ι), οι παρεμβάσεις για το κλίμα και το περιβάλλον (Πυλώνας ΙΙ) και οι περιβαλλοντικές δράσεις στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του τομέα των οπωροκηπευτικών.
Στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης την πρόταση Κανονισμού για τη Βιώσιμη Χρήση των Φυτοφαρμάκων, ενώ μέχρι το τέλος του 2023, αναμένεται η ανακοίνωση της νέας πρότασης κανονισμού για Βιώσιμα Συστήματα Τροφίμων. Η πρόταση Κανονισμού για τη Βιώσιμη Χρήση των Φυτοφαρμάκων επιβεβαιώνει τον στόχο που καθιερώνεται στη Στρατηγική, για μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030.
Γεγονός είναι πως δεν έχουμε άλλο χρόνο να χάσουμε, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε σοβαρά την κλιματική κρίση σε συνδυασμό με τον τρόπο που καλλιεργούμε . Τα διατροφικά μας συστήματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την υγεία του φυσικού μας περιβάλλοντος και η απώλεια του αποτελεί σοβαρή απειλή για την ικανότητά μας να παράγουμε τρόφιμα με βιώσιμο τρόπο. Είναι λοιπόν απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία και την αποκατάσταση της φύσης, ως θεμελιώδη πυλώνα της στρατηγικής μας για την επισιτιστική ασφάλεια.
Η Βίκυ Σχοινά είναι Διδάκτωρ Κτηνίατρος