Θα έχουμε 10 δισεκατομμύρια στόματα να ταΐσουμε μέχρι το 2050. Αυτό προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων τονίζοντας ότι η ζήτηση για τρόφιμα θα υπερβαίνει το 50% των σημερινών τροφίμων. Η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου σε πολλές χώρες έχουν οδηγήσει στην ραγδαία αύξηση ιδιαίτερα της κατανάλωσης κρέατος τις τελευταίες δεκαετίες. Υπολογίζεται ότι η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050, καθώς αναπτύσσονται οικονομικά με γρήγορους ρυθμούς χώρες όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα.Ωστόσο η έλλειψη καλλιεργήσιμης γης κάνει προβληματική την καλλιέργεια σιτηρών και σόγιας που προορίζονται για ζωοτροφές. Επίσης, πολλά και σοβαρά περιβαλλοντικά ζητήματα πρoέρχονται από την εντατική εκτροφή ζώων καθώς και σοβαροί ηθικοί προβληματισμοί σχετικά με τις συνθηκες διαβίωσης τους..Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσπάθειες για την παραγωγή τεχνητού κρέατος (in vitro meat) ως πιθανό υποκατάστατο του κρέατος, συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς, στοχεύοντας στη μελλοντική χρήση του ως τροφή.
Σε κάποιους η ιδέα μπορεί να ακούγεται ως σενάριο «επιστημονικής φαντασίας» και σε άλλους να προκαλεί αποστροφή. Φανταστείτε ένα γεύμα όπου το φαγητό δεν θα προέρχεται από φυσική πηγή, αλλά θα είναι δημιούργημα εργαστηρίου. Το τεχνητό κρέας φαίνεται πως ανοίγει μια νέα σελίδα στις διατροφικές συνήθειες δίνοντας ταυτόχρονα απαντήσεις στις σύγχρονες προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, της παγκόσμιας πείνας και των δικαιωμάτων των ζώων. Μάλιστα όταν το 53 % των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου προέρχεται από την κτηνοτροφία η συζήτηση για το τεχνητό κρέας αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Το τεχνητό κρέας είναι ένα ζωικό προϊόν που δεν αποτελεί όμως μέρος του σώματος ενός ζώου. Τα κύτταρα λαμβάνονται από ένα ζωντανό ζώο και δημιουργείται μυικός ιστός στο εργαστήριο. Τα δορυφορικά αυτά κύτταρα, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, συνεχίζουν να αυξάνονται και παράγουν μύες έξω από το σώμα. Το τεχνητό κρέας δεν πρέπει να συγχύζεται με τα υποκατάστατα κρέατος που είναι χορτοφαγικά προϊόντα που παράγονται από φυτική πρωτεΐνη.
«Είναι 100% κρέας. Φανταστείτε το σαν λαχανικά που καλλιεργούνται σε ένα θερμοκήπιο αντί στη φύση. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, αλλά η διαδρομή που ακολουθείται δεν είναι φυσική, είναι τεχνολογική», υπογραμμίζει η Σάντια Σρίρα, στο περιοδικο Spiegel ερευνήτρια βλαστοκυττάρων και ιδρύτρια της εταιρείας παραγωγής τεχνητού κρέατος, Shiok Meats.
Πέρα από το περιβαλλοντικό όφελος το τεχνητό κρέας ικανοποιεί και τα «θέλω» των χορτοφάγων που απέχουν από την κρεατοφαγία εξαιτίας της θανάτωσης και της εκμετάλλευσης ζώων και των ρύπων που εκλύονται από τη βιομηχανία κρέατος.
Η τεχνολογία είναι σημαντική για την οικοδόμηση του μέλλοντος αλλά θα πρέπει η καινοτομία να είναι προσιτή και διαθέσιμη σε μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων. Παρότι το τεχνητό κρέας πρόκειται για μια ιδιαίτερα ελπιδοφόρα τεχνολογία, οι αμφιβολίες είναι ισχυρές. Βασικά προβλήματα είναι η τιμή και η κλίμακα παραγωγής, αλλά και η κατανάλωση της ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή του.
Σίγουρα είναι πολύ νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα. Θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για μια αξιόπιστη εκτίμηση του οφέλους από την καλλιέργεια εργαστηριακού κρέατος. Ωστόσο τα δεδομένα που θέτει η κλιματική αλλαγή είναι αυτά που οδηγούν την τεχνολογία ως μια λύση για τον πλανήτη . Ίσως κάποτε οι άνθρωποι του μέλλοντος θα ακούν ότι τρώγαμε ζώα και θα φρίττουν, όπως φρίττουμε εμείς με ιστορίες για σκλαβοπάζαρα.
Η Βίκυ Σχοινά είναι Διδάκτωρ Κτηνίατρος