Απόσπασμα από το βιβλίο “Αυτοδιοίκηση και Επιχειρηματικότητα” των Ν. Βαρσακέλη, Χρ. Κουτσουλιάνου, Ε. Ζήκου, Εκδόσεις ΖΥΓΟΣ, 2010
Central Appalachian Network (CAN), Η.Π.Α
Δίκτυο στα Κεντρικά Απαλάχια, Αμερική
Η περιοχή
Ο όρος Κεντρικά Απαλάχια χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια πολιτισμική περιοχή που εκτείνεται από το νότιο τμήμα της Πολιτείας της Νέας Υόρκης μέχρι την Αλαμπάμα, τον Μισισιπή και την Γεωργία, ενώ τα Απαλάχια Όρη εκτείνονται από το Belle Isle μέσα στον Καναδά έως το Cheana Mountain της Αλαμπάμα. Η πολιτισμική περιοχή των Απαλαχίων αναφέρεται μόνο στα κεντρικά και νότια τμήματα της σειράς. Ο πληθυσμός της περιοχής το 2005 ήταν 23 εκατομμύρια κάτοικοι.
Τα Απαλάχια, ενώ είναι προικισμένα με άφθονους φυσικούς πόρους, πολλές φορές έχουν κάνει προσπάθειες κατά της φτώχειας. Στις αρχές του 20ού αιώνα, σε μια μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη του κλάδου του ξύλου και της εξόρυξης άνθρακα, μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις δημιούργησαν χιλιάδες αμειβόμενες θέσεις εργασίας και συνετέλεσαν στην βελτίωση του βιοτικού επίπεδου των κατοίκων της περιοχής. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επεδίωξε να ανακουφίσει την περιοχή των Απαλαχίων με μια σειρά από νέες πρωτοβουλίες, όπως η κατασκευή των φραγμάτων ώστε να παραχθεί φθηνή ηλεκτρική ενέργεια και η εφαρμογή καλύτερων πρακτικών στις καλλιέργειες. Ωστόσο, μέχρι τη δεκαετία του ’60 η περιοχή δεν κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει τα οφέλη από αυτές τις δυο μορφές βιομηχανίας. Το 1965 δημιουργήθηκε η Περιφερειακή Επιτροπή των Απαλαχίων έχοντας ως στόχο τον περιορισμό της φτώχειας στην περιοχή μέσω της διαφοροποίησης της οικονομίας. Βοήθησε στην παροχή καλύτερης υγειονομικής περίθαλψης και περισσότερων και καλύτερων εκπαιδευτικών ευκαιριών στους κατοίκους της περιοχής. Ως αποτέλεσμα αυτών των παρεμβάσεων τα Απαλάχια είχαν πλησιάσει κατά ένα μεγάλο βαθμό την οικονομική τάση στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όμως εξακολουθούσαν να βρίσκονται κάτω από τον εθνικό μέσο όρο στους περισσότερους οικονομικούς δείκτες.
Από τα τέλη του 20ου αιώνα, ο τουρισμός και οι εναλλακτικές καλλιέργειες αρχίζουν να διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο. Η «βιώσιμη γεωργία» έχει εφαρμοστεί σε μικρά αγροκτήματα της περιοχής, με επιτυχία. Εντούτοις, ο αριθμός αγροκτημάτων της περιοχής συνεχίζει να μειώνεται από τα 354.748 αγροκτήματα με 47 εκατομμύρια στρέμματα που ήταν το 1969 σε 230.050 αγροκτήματα με 35 εκατομμύρια στρέμματα το 1997.
Η πολιτική
Η περιοχή των Κεντρικών Απαλαχίων αποτελούμενη από το Κεντάκι, το Οχάιο, το Τενεσή, την Βιρτζίνια έχει την υψηλότερη συγκέντρωση των οικονομικά καταπιεσμένων πολιτών των Απαλαχίων. Παραδοσιακές βιομηχανίες όπως ο άνθρακας, το ξύλο, η γεωργία και οι κατασκευές δεν έχουν πλέον ζήτηση και τα Απαλάχια παλεύουν για δεκαετίες να επαναπροσατολίσουν την οικονομία τους. Δημοφιλείς λύσεις όπως τα παραγωγικά συμπλέγματα και η εφαρμογές της βιοτεχνολογίας δεν κατάφεραν να έχουν την αναμενόμενη επιτυχία στις αγροτικές κοινότητες της περιοχής.
Το Central Appalachian Network (CAN) δημιουργήθηκε το 1993 και αποτελεί ένα δίκτυο μη κερδοσκοπικών οργανώσεων που έχουν ως κοινό όραμα το χτίσιμο μιας υγιούς και διατηρήσιμης τοπικής οικονομίας μέσα από οικολογικά στηριζόμενες αγροτικές στρατηγικές εξέλιξης για τη μείωση της φτώχειας. Τα μέλη του CAN μαθαίνουν το ένα από το άλλο και χτίζουν τη γνώση και τις στρατηγικές για την αγροτική οικονομική ανάπτυξη. Θα λέγαμε δηλαδή ότι, βλέπουν ότι η οικονομική αναζωογόνηση της περιοχής θα προέλθει από μια διαφορετική νέα οικονομία, η οποία θα περιλαμβάνει όχι μόνο την προσέλκυση επενδύσεων από άλλες περιοχές, αλλά και την υποστήριξη των επιχειρηματιών και των μικρών επιχειρήσεων της περιοχής. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων δεν θα πρέπει περιορίζονται στις τοπικές αγορές αλλά θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλες τις αγορές, περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς.
Σύμφωνα με τα στελέχη του CAN τα διασυνοριακά δίκτυα είναι ουσιώδη στο να επιφέρουν τις αναγκαίες αλλαγές στην στρατηγική και οι οποίες θα ενθαρρύνουν την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας και της μικρο-επιχειρηματικότητας στην περιοχή. Οι νέες βελτιούμενες τοπικές στρατηγικές, σε συνδυασμό με την εξέλιξη των επιχειρήσεων, αναμένεται να οδηγήσουν σε υγιείς και ζωντανές κοινότητες στα Απαλάχια.
Το CAN και οι οργανώσεις – μέλη του είναι πρωτοπόροι στην μεταμόρφωση της οικονομίας των κεντρικών Απαλαχίων, δημιουργώντας οικονομικές ευκαιρίες που στηρίζονται στο περιβάλλον, επενδύοντας στο κοινωνικό και φυσικό κεφάλαιο, ανταποκρινόμενοι τελικά στις ανάγκες των ανθρώπων της περιοχής. Για πάνω από 15 χρόνια το δίκτυο έχει εργασθεί σε πάνω από 150 κομητείες της κεντρικής οροσειράς των Απαλαχίων, όπως στο Κεντάκι, το Οχάιο, το Τεννεσί, την Βιρτζίνια και την Δυτική Βιρτζίνια. Έχει εφαρμοσθεί μια ποικιλία στρατηγικών οι οποίες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της τοπικής στρατηγικής και υποδομής, στην ανάπτυξη συνεργασιών στον μεταποιητικό τομέα, στην έρευνα, στη δημόσια παιδεία, στην υποστήριξη των νέων επιχειρηματιών, παρέχοντας τεχνική επιχειρηματική βοήθεια. Μακροπρόθεσμος στόχος του CAN είναι κάποια μέρα η περιοχή να μπορεί να παράγει τα απαραίτητα για τους ανθρώπους της με την ταυτόχρονη όμως διατήρηση της γης, του καθαρού αέρα, του καθαρού νερού και της υγείας των δασών τα οποία αγαπούν οι κάτοικοι της περιοχής. Οραματίζονται την δημιουργία χιλιάδων επιχειρήσεων που να ανήκουν σε τοπικούς επιχειρηματίες, να είναι συνδεδεμένες με την τοπική κοινότητα και να δημιουργούν πραγματικές οικονομικές ευκαιρίες, συνεισφέροντας στη βελτίωση της ποιότητας ζωής όλων των κατοίκων.
Οι ιδρυτικοί φορείς του CAN είναι:
- Αγροτική Δράση (Rural Action)
Η Αγροτική Δράση είναι μια οργάνωση που δραστηριοποιείται στην περιοχή των Απαλαχίων της πολιτείας Οχάιο και στοχεύει στην ανάπτυξη βιώσιμων τοπικών κοινοτήτων.
- Appalachian Center for Economic Networks (Acenet)
Η αποστολή του Acenet είναι να αυξήσει την ικανότητα των τοπικών κοινωνιών στην δικτύωση και την καινοτομία με στόχο την ισχυρή βιώσιμη περιφερειακή οικονομία που θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες για όλους.
- Mountain Association for Community Economic Development (MACED)
Η ένωση MACED δραστηριοποιείται στο Kentucky και στα κεντρικά Απαλάχια. Αποστολή του MACED είναι η δημιουργία οικονομικών ευκαιριών για τους κατοίκους και η υποστήριξη της βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων.
- Jubilee Project, Inc
Το JPR υποστηρίζει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη σε δέκα κομητείες της πολιτείας του Tennessee μέσω προγραμμάτων για την ανάπτυξη της ηγετικότητας και της νεανικής επιχειρηματικότητας. Το JPR επίσης παρέχει τεχνογνωσία στους τοπικούς δήμους για τη βελτίωση των πολιτικών ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας.
- The Conservation Fund’s Natural Capital Investment Fund, Inc. (NCIF)
Το NCIF δραστηριοποιείται στην δυτική Virginia μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή. Αποκλειστικός στόχος του NCIF είναι αφενός μεν η επιτάχυνση της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων και αφετέρου η ανάπτυξη των νέων και των υφιστάμενων επιχειρήσεων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου το NCIF παρέχει χρηματοδότηση υπό μορφή δανείων σε νέες με υψηλές δυνατότητες επιχειρήσεων, οι επονομαζόμενες γαζέλες που αναφερθήκαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο, οι οποίες όμως βασίζονται στο φυσικό περιβάλλον, στο πλαίσιο της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης στην δυτική Virginia.
- Center for Economic Options (CEO)
Το CEO δραστηριοποιείται επίσης στην δυτική Virginia. Εστιάζει τις δράσεις του κυρίως στους ανθρώπους των αγροτικών περιοχών, που μοιάζουν αποκλεισμένοι από τη σύγχρονη οικονομία. Στρατηγική του κέντρου είναι η ανάπτυξη της ατομικής οικονομικής εμπιστοσύνης μέσω της επιχειρηματικής ιδιοκτησίας και η ενίσχυση των μικρής κλίμακας μεταποιητικών μονάδων και η υποστήριξή τους στην προσπάθεια για πρόσβαση στις αγορές.
- Appalachian Sustainable Development (ASD)
To ASD φέρνει κοντά τους πολίτες που βρίσκονται ανάμεσα στους ποταμούς Clinch και Powell, δείχνοντας έτσι ότι η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη είναι ευεργετική για τη φύση, τους ανθρώπους, τον πολιτισμό και την κοινωνία.
Κατά τη διάρκεια των ετών, τα μέλη του CAN έχουν εξετάσει και έχουν επεξεργαστεί διάφορες πρακτικές για την επίτευξη της μακροχρόνιας αποστολής του. Το CAN έχει εκπονήσει και εφαρμόσει τρεις βασικές δράσεις ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας, που μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες και άλλων περιοχών και κοινοτήτων. Πιο συγκεκριμένα, οι δράσεις του CAN είναι οι παρακάτω:
- Chesterhill Δημοπρασία Προϊόντων (Chesterhill Produce Auction)
Η δημοπρασία αγροτικών προϊόντων είναι μέρος της βιώσιμης γεωργίας. Κρατά τον αγρότη στη γη, κρατά τους ντόπιους στην εργασία τους, κρατά το νερό και το χώμα υγιή και δίνει στους ανθρώπους που ζουν στην κοινότητα επιλογές.
- Σύστημα Παραγωγής Υγιεινής Διατροφής: Ένας οδηγός για το χτίσιμο μιας αλυσίδας παραγωγής αξίας (Healthy Food System: A Toolkit for Building Value Chains)
Σε αυτό το εργαλείο διαχείρισης, η ASD μοιράζεται εμπειρίες και μαθήματα της Απαλάχιας παραγωγής και τις προσθέτει σε άλλες πρωτοβουλίες. Σε αυτή τη δράση θα αναφερθούμε λεπτομερώς στη συνέχεια.
- Τροφικό Σύστημα Ανατολικού Tenessee (Eastern Tenessee Food System)
Είναι ένα πρόγραμμα που δουλεύει για να δημιουργήσει δεσμούς μεταξύ αγροτών, σχολείων, παιδιών, κοινωνιών και διαφόρων ινστιτούτων. Αυτοί οι δεσμοί ανοίγουν νέες αξιόπιστες αγορές στις μικρές και μεσαίες φάρμες, καθώς η τοπική αγροτική οικονομία μετατοπίζεται από την παραδοσιακή οικονομία του καπνού, των βοοειδών, του χοιρινού και του σανού προς αυτές της νέας αγροτικής οικονομίας.
Θα ακολουθήσει και το 2ο μέρος του άρθρου, όπου θα αναφερθούν οι λύσεις που δόθηκαν.
Ο Χριστόδουλος Κουτσουλιάνος είναι συγγραφέας και αρθρογράφος σε ελληνικά και ξένα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Πρώην διευθυντής της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Καλαμαριάς. Επικοινωνία: http://www.koutsoulianos.gr/ Youtube Facebook Linkedin