Υπάρχουν διάφοροι τύποι ασφαλών ευρωπαϊκών τρένων που έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν υψηλό επίπεδο ασφάλειας για τους επιβάτες και το πλήρωμα. Για παράδειγμα:
ICE (InterCityExpress): Το ICE είναι ένα τρένο υψηλής ταχύτητας που λειτουργεί από την Deutsche Bahn στη Γερμανία. Το τρένο είναι εξοπλισμένο με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος ελέγχου αμαξοστοιχίας που μπορεί να σταματήσει αυτόματα το τρένο εάν ταξιδεύει πολύ γρήγορα ή πλησιάζει ένα κόκκινο σήμα.
TGV (Train à Grande Vitesse): Το TGV είναι ένα τρένο υψηλής ταχύτητας που λειτουργεί από την SNCF στη Γαλλία. Το τρένο έχει σχεδιαστεί για να είναι αεροδυναμικό και σταθερό σε υψηλές ταχύτητες και είναι εξοπλισμένο με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου ενός αυτόματου συστήματος ελέγχου αμαξοστοιχίας.
Το Eurostar είναι ένα τρένο υψηλής ταχύτητας που λειτουργεί μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και του Βελγίου. Το τραίνο σχεδιάζεται για να ανταποκριθεί στα υψηλά πρότυπα ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων και των προτύπων πυρασφάλειας.
Το Alvia είναι ένα τρένο υψηλής ταχύτητας που λειτουργεί από την RENFE στην Ισπανία. Το τρένο είναι εξοπλισμένο με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος ελέγχου αμαξοστοιχίας που μπορεί να σταματήσει αυτόματα το τρένο εάν ταξιδεύει πολύ γρήγορα ή πλησιάζει ένα κόκκινο σήμα.
Frecciarossa: Το Frecciarossa είναι ένα τρένο υψηλής ταχύτητας που λειτουργεί από την Trenitalia στην Ιταλία. Το τρένο είναι εξοπλισμένο με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος ελέγχου αμαξοστοιχίας που μπορεί να σταματήσει αυτόματα το τρένο εάν ταξιδεύει πολύ γρήγορα ή πλησιάζει ένα κόκκινο σήμα.
Αυτά τα τρένα είναι μόνο μερικά παραδείγματα των ασφαλών ευρωπαϊκών τρένων που είναι διαθέσιμα. Όλες οι ευρωπαϊκές αμαξοστοιχίες πρέπει να πληρούν αυστηρά πρότυπα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της αξιοπιστίας σε περίπτωση σύγκρουσης, της πυρασφάλειας και των συστημάτων ελέγχου αμαξοστοιχίας, για να διασφαλίζεται η ασφάλεια των επιβατών και του πληρώματος.
Καταστροφικά σιδηροδρομικά δυστυχήματα
Υπήρξαν πολλά καταστροφικά σιδηροδρομικά ατυχήματα σε όλη την ιστορία. Εδώ είναι μερικά από τα χειρότερα σιδηροδρομικά ατυχήματα:
To Ατύχημα του Bihar. Το ατύχημα συνέβη στην Ινδία, όταν ένα επιβατικό τρένο εκτροχιάστηκε και βυθίστηκε σε ένα ποτάμι, σκοτώνοντας πάνω από 500 άτομα.
Καταστροφή τρένου Balvano (1944): Αυτό το ατύχημα συνέβη στην Ιταλία όταν ένα τρένο που μετέφερε πρόσφυγες εκτροχιάστηκε σε μια σήραγγα. Περισσότεροι από 500 άνθρωποι πέθαναν από ασφυξία και δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα.
Το ατύχημα της Tangshan. Το δυστύχημα συνέβη στην Κίνα όταν μια επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε με μια εμπορική αμαξοστοιχία, σκοτώνοντας πάνω από 200 ανθρώπους και τραυματίζοντας εκατοντάδες άλλους.
Το ατύχημα της Awash Rail. Το δυστύχημα συνέβη στην Αιθιοπία όταν μια επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε με μια εμπορική αμαξοστοιχία, σκοτώνοντας πάνω από 400 άτομα.
Καταστροφή τρένου στην Ufa. Το ατύχημα συνέβη στη Ρωσία, όταν ένας αγωγός φυσικού αερίου εξερράγη, προκαλώντας τη σύγκρουση δύο επιβατικών αμαξοστοιχιών. Περισσότεροι από 575 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο δυστύχημα.
Εκτροχιασμός στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα (2013): Το ατύχημα συνέβη στην Ισπανία όταν εκτροχιάστηκε ένα τρένο μεγάλης ταχύτητας, σκοτώνοντας 80 άτομα και τραυματίζοντας πάνω από 100 ακόμη.
Το ατύχημα στο Eshede, συνέβη στη Γερμανία όταν ένα τρένο υψηλής ταχύτητας εκτροχιάστηκε, σκοτώνοντας 101 άτομα και τραυματίζοντας πάνω από 100.
Εκτροχιασμός Lac-Mégantic (2013): Αυτό το ατύχημα συνέβη στον Καναδά όταν μια εμπορική αμαξοστοιχία που μετέφερε αργό πετρέλαιο εκτροχιάστηκε και εξερράγη σε μια μικρή πόλη, σκοτώνοντας 47 ανθρώπους και καταστρέφοντας μεγάλο μέρος της πόλης.
Τα ατυχήματα αυτά καταδεικνύουν τον καταστροφικό αντίκτυπο που μπορούν να έχουν τα σιδηροδρομικά ατυχήματα στις κοινότητες και υπογραμμίζουν τη σημασία της εφαρμογής αποτελεσματικών μέτρων ασφαλείας για την πρόληψη μελλοντικών ατυχημάτων.
Πώς μπορούν να αποφευχθούν τα σιδηροδρομικά δυστυχήματα;
Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να αποφευχθούν δύο αμαξοστοιχίες που κινούνται στην ίδια σιδηροδρομική γραμμή είναι η εφαρμογή ενός συστήματος σηματοδότησης (signaling) που επιτρέπει την ασφαλή και αποτελεσματική κίνηση των αμαξοστοιχιών στις γραμμές. Το σύστημα σηματοδότησης έχει σχεδιαστεί για να διατηρεί μια ασφαλή απόσταση μεταξύ των αμαξοστοιχιών και να αποτρέπει τις συγκρούσεις. Το σύστημα χρησιμοποιεί σήματα για την κοινοποίηση πληροφοριών στους χειριστές αμαξοστοιχιών, όπως πότε πρέπει να ξεκινήσουν, να σταματήσουν ή να επιβραδύνουν, και μπορεί επίσης να ανιχνεύσει και να προειδοποιήσει τους χειριστές για την παρουσία άλλων αμαξοστοιχιών στην ίδια τροχιά.
Εκτός από το σύστημα σηματοδότησης, μπορούν επίσης να εφαρμοστούν και άλλα μέτρα ασφαλείας για την αποτροπή της κίνησης δύο αμαξοστοιχιών στην ίδια τροχιά. Για παράδειγμα, οι αποστολείς αμαξοστοιχιών μπορούν να παρακολουθούν τις κινήσεις των αμαξοστοιχιών και να διασφαλίζουν ότι δεν προγραμματίζονται δύο αμαξοστοιχίες στην ίδια γραμμή ταυτόχρονα. Οι φορείς εκμετάλλευσης αμαξοστοιχιών μπορούν επίσης να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ειδοποιούν ο ένας τον άλλον εάν παρατηρήσουν πιθανούς κινδύνους για την ασφάλεια.
Οι τακτικές επιθεωρήσεις και η συντήρηση των σιδηροδρομικών γραμμών, των αμαξοστοιχιών και του εξοπλισμού σηματοδότησης είναι επίσης απαραίτητες για να διασφαλιστεί ότι όλα λειτουργούν σωστά και με ασφάλεια. Τέλος, η συνεχής κατάρτιση και εκπαίδευση των φορέων εκμετάλλευσης των τρένων και του λοιπού προσωπικού των σιδηροδρόμων μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την ασφάλεια και στη μείωση του κινδύνου ατυχημάτων.
Συνολικά, απαιτείται συνδυασμός τεχνολογικών λύσεων, διαδικασιών ασφαλείας και ανθρώπινης επαγρύπνησης για να διασφαλιστεί η ασφαλής και αποτελεσματική κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών στις σιδηροδρομικές γραμμές και να αποτραπεί η κυκλοφορία δύο αμαξοστοιχιών στην ίδια σιδηροτροχιά.
Σύγχρονα συστήματα σηματοδότησης
Υπάρχουν διάφοροι τύποι συστημάτων σηματοδότησης τρένων που χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο για να βοηθήσουν στην πρόληψη των σιδηροδρομικών ατυχημάτων. Κάθε σύστημα έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και αδυναμίες και το καλύτερο σύστημα εξαρτάται από τις συγκεκριμένες ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του σιδηροδρομικού δικτύου.
Ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα σηματοδότησης αμαξοστοιχιών είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Αμαξοστοιχιών (ETCS). Το ETCS είναι ένα τυποποιημένο σύστημα σηματοδότησης που υιοθετείται σε όλη την Ευρώπη για να αντικαταστήσει τα πολλά διαφορετικά συστήματα σηματοδότησης που χρησιμοποιούνται σήμερα. Το ETCS χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες, όπως ο δορυφορικός εντοπισμός θέσης, για την παροχή πληροφοριών υψηλής ακρίβειας σχετικά με τις τοποθεσίες και τις ταχύτητες των αμαξοστοιχιών. Περιλαμβάνει επίσης λειτουργίες αυτόματης προστασίας αμαξοστοιχίας (ATP) που μπορούν να σταματήσουν αυτόματα μια αμαξοστοιχία εάν πλησιάζει ένα κόκκινο σήμα ή εάν ταξιδεύει πολύ γρήγορα.
Το Positive Train Control (PTC) είναι ένα άλλο προηγμένο σύστημα σηματοδότησης που χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το PTC χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό GPS, ασύρματης επικοινωνίας και ενσωματωμένων υπολογιστών για την παρακολούθηση των κινήσεων των αμαξοστοιχιών και την πρόληψη συγκρούσεων. Το PTC περιλαμβάνει ένα σύστημα επικάλυψης ασφαλείας που μπορεί αυτόματα να επιβραδύνει ή να σταματήσει μια αμαξοστοιχία εάν πλησιάζει ένα κόκκινο σήμα ή εάν ταξιδεύει πολύ γρήγορα.
Εκτός από αυτά τα προηγμένα συστήματα, τα παραδοσιακά συστήματα σηματοδότησης, όπως η σηματοδότηση μπλοκ και η σηματοδότηση καμπίνας, είναι επίσης αποτελεσματικά στην πρόληψη των σιδηροδρομικών ατυχημάτων. Η σηματοδότηση φραγμών χρησιμοποιεί μια σειρά σημάτων κατά μήκος της διαδρομής για να δείξει εάν ένα τμήμα της διαδρομής είναι κατειλημμένο ή σαφές. Η σηματοδότηση καμπίνας χρησιμοποιεί σήματα στην καμπίνα της αμαξοστοιχίας για την παροχή πληροφοριών στον οδηγό σχετικά με την τροχιά μπροστά.
Συνολικά, το καλύτερο σύστημα σηματοδότησης για την πρόληψη των σιδηροδρομικών ατυχημάτων εξαρτάται από τις ειδικές ανάγκες και τα χαρακτηριστικά του σιδηροδρομικού δικτύου. Προηγμένα συστήματα όπως το ETCS και το PTC προσφέρουν προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, αλλά τα παραδοσιακά συστήματα όπως η σηματοδότηση μπλοκ και θαλάμου οδήγησης είναι επίσης αποτελεσματικά στην πρόληψη συγκρούσεων. Το κλειδί είναι να εφαρμοστεί ένα σύστημα σηματοδότησης κατάλληλο για τις ειδικές ανάγκες του σιδηροδρομικού δικτύου και να διασφαλιστεί ότι το σύστημα συντηρείται και λειτουργεί σωστά.
Άρθρο του Γιώργου Καρακούτα, Ηλεκτρ. Μηχ/κου ΑΠΘ.