Τον Ιούνιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC), μαζί με 23 εθνικές ενώσεις – μεταξύ αυτών και η ελληνική Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. – υπέβαλαν επίσημη καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Δίκτυο Συνεργασίας για την Προστασία των Καταναλωτών (CPC Network). Η καταγγελία στόχευε σε παραπλανητικές περιβαλλοντικές δηλώσεις 17 ευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών, όπως η Lufthansa, η Ryanair, η Air France, η KLM και άλλες.
Σύμφωνα με τη μελέτη της BEUC, οι ισχυρισμοί αυτοί θεωρήθηκαν ως παραβίαση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, καθώς διαφημίζονταν πράσινες υπηρεσίες που δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα – μια μορφή “πράσινου ξεπλύματος” (greenwashing) που επηρεάζει τις επιλογές των καταναλωτών.
Έρευνες σε εξέλιξη από τις ευρωπαϊκές αρχές
Τον Απρίλιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με το Δίκτυο CPC ξεκίνησαν επίσημη έρευνα σε 20 αεροπορικές εταιρείες, προκειμένου να εξεταστεί εάν συμμορφώνονται με το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή, καθώς η διαδικασία συλλογής και αξιολόγησης στοιχείων συνεχίζεται.
Παρά τις προσπάθειες συμμόρφωσης ορισμένων εταιρειών, το φαινόμενο παραμένει διαδεδομένο. Κάποιες εταιρείες έχουν αφαιρέσει ή τροποποιήσει τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς τους, ωστόσο οι αλλαγές αυτές είναι συχνά επιφανειακές — περιορίζονται, για παράδειγμα, σε αλλαγές στη διατύπωση ή στην αισθητική παρουσίαση, χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση στο περιεχόμενο.
Προβληματικοί ισχυρισμοί παραμένουν σε χρήση
Παρά τις προειδοποιήσεις, δύο βασικοί ισχυρισμοί συνεχίζουν να κυκλοφορούν ευρέως:
- Η ιδέα ότι οι εκπομπές CO₂ μπορούν να «εξουδετερωθούν» μέσω αντιστάθμισης (π.χ. δενδροφύτευση ή συνεισφορές σε έργα προστασίας του κλίματος).
- Η έντονη προώθηση μελλοντικών στόχων βιωσιμότητας, όπως η χρήση “βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων” ή οι “πράσινοι ναύλοι”.
Αυτοί οι “πράσινοι ναύλοι” προσελκύουν όλο και περισσότερο τους καταναλωτές, παρέχοντας οικονομικά και λειτουργικά κίνητρα (όπως δωρεάν αλλαγές κράτησης). Ωστόσο, μακροπρόθεσμα ενδέχεται να συμβάλλουν σε αύξηση των πτήσεων και, κατά συνέπεια, των εκπομπών ρύπων του κλάδου.
Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει το πρόβλημα
Όλο και περισσότερα ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια αρχίζουν να καταδικάζουν την πρακτική της ψευδούς οικολογικής ταυτότητας που προβάλλουν οι αεροπορικές εταιρείες. Η ανάγκη για διαφάνεια στις περιβαλλοντικές δηλώσεις είναι επιτακτική, ιδιαίτερα σε έναν τομέα με τόσο μεγάλο ανθρακικό αποτύπωμα.
Έκκληση για δράση ενόψει της αεροπορικής έκθεσης του Παρισιού
Με αφορμή τη διεξαγωγή της μεγάλης αεροπορικής έκθεσης Paris Air Show, οι ενώσεις καταναλωτών – σε συνεργασία με τη BEUC – απευθύνουν νέα έκκληση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Δίκτυο CPC να εντείνουν τους ελέγχους. Η απαίτηση είναι σαφής: οι εταιρείες που λειτουργούν εντός της ΕΕ οφείλουν να είναι ειλικρινείς στις περιβαλλοντικές τους δηλώσεις και να αποφεύγουν την παραπλάνηση των επιβατών με όρους όπως “πράσινη πτήση” χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.
Η προώθηση ενός βιώσιμου τρόπου μετακίνησης απαιτεί ρεαλισμό, διαφάνεια και ουσιαστική δράση, όχι μόνο πράσινες διαφημίσεις.