Τοπική αυτοδιοίκηση και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στη Βόρεια Καρολίνα (Α΄Μέρος)

 Απόσπασμα από το βιβλίο “Αυτοδιοίκηση και Επιχειρηματικότητα” των Ν. Βαρσακέλη, Χρ. Κουτσουλιάνου, Ε. Ζήκου, Εκδόσεις ΖΥΓΟΣ, 2010     

Ινστιτούτο για την Αγροτική Επιχειρηματικότητα – Βόρεια Καρολίνα

 Η περιοχή

Η πολιτεία της Βόρειας Καρολίνας βρίσκεται στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες, στην ακτή του Ατλαντικού. Η πολιτεία συνορεύει με την Νότια Καρολίνα και την Γεωργία στα νότια, με το Τεννεσί στα δυτικά και την Βιρτζίνια στα βόρεια. Η Β. Καρολίνα, με πρωτεύουσά την πόλη Raleigh και μεγαλύτερη πόλη την Charlotte, αποτελείται από 100 κομητείες.   

                                    

Σύμφωνα με την απογραφή του 2008, η Β. Καρολίνα ήταν η τρίτη ταχύτερα αναπτυσσόμενη πληθυσμιακά πολιτεία των Η.Π.Α. Το 2008, το ακαθάριστο προϊόν της πολιτείας ανερχόταν στα 400,2 δισεκατομμύρια δολάρια, φέρνοντάς την στην ένατη θέση μεταξύ των πλουσιότερων πολιτειών. Όμως με κατά κεφαλήν εισόδημα $ 33.735, καταλαμβάνει μόλις την 36^η θέση στις ΗΠΑ. Η  Β. Καρολίνα έχει πληγεί σημαντικά από την μετεγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων σε αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Κίνα. Υπολογίζεται ότι μία στις πέντε θέσεις απασχόλησης στην μεταποίηση έχει χαθεί λόγω του εξωτερικού ανταγωνισμού.
Κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια υπήρξε σαφής διαφορισμός στην οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των αστικών και αγροτικών περιοχών, με τις μεγάλες πόλεις, όπως η Charlotte, Raleigh, Greensboro, και άλλες, να γνωρίζουν ταχεία πληθυσμιακή και οικονομική ανάπτυξη, ενώ οι μικρές πόλεις να υφίστανται μείωση των θέσεων απασχόλησης και του πληθυσμού τους. Οι περισσότερες από τις μικρές πόλεις της Β. Καρολίνας ιστορικά είχαν αναπτυχθεί γύρω από τους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας και του επίπλου. Όταν όμως τα εργοστάσια αυτά μετακόμισαν, λόγω του χαμηλού εργατικού κόστους, σε χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, οι πόλεις αυτές άρχισαν να υποφέρουν από υψηλή ανεργία.

Οικονομικοί δείκτες της περιοχής Βόρειας Καρολίνας

Πηγή: Bureau of Economic Analysis – BEA (2 & 4) και Eurostat (1,3 & 5)

 Η πολιτική

Το RC είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που χρηματοδοτείται από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές και καθοδηγείται από 50μελές  διοικητικό συμβούλιο. Το κέντρο έχει ως όραμα την ανάπτυξη της υπαίθρου της Β. Καρολίνας σε ένα πλαίσιο αξιών και αρχών που εξασφαλίζουν την διαρκή και βιώσιμη ανάπτυξη. Το Rural Center (RC) λειτουργεί σε 85 κομητείες που απαρτίζουν την αγροτική Β. Καρολίνα. Οι κομητείες αυτές είχαν πληθυσμιακή πυκνότητα που δεν υπερβαίνει τα 250 άτομα ανά τετραγωνικό μίλι, σύμφωνα με την απογραφή του 2000 στις ΗΠΑ. Αποστολή του RC είναι η ανάπτυξη, η προώθηση και η εφαρμογή υγιών οικονομικών στρατηγικών για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, δίνοντας έμφαση στα άτομα με χαμηλό έως μέτριο εισόδημα και στις κοινότητες με περιορισμένους πόρους.

Για την εκπλήρωση της αποστολής του, το RC λειτουργεί πολύπλευρα προγράμματα με τέσσερις γενικούς στόχους:

• Να λειτουργήσει ως ηγέτης της αγροτικής πολιτικής και υπέρμαχος του κράτους
• Να αναπτύξει στρατηγικές για την επίτευξη της οικονομικής και κοινωνικής αναδιάρθρωσης
• Να παρέχει πόρους στους αγρότες, τις επιχειρήσεις και τις κοινότητες
• Να εφοδιάσει τους αγρότες – ηγέτες με τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να επιτύχουν στον 21^ο αιώνα.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, σύμφωνα με το καταστατικό του κέντρου, στηρίζεται σε έξι αρχές που διέπουν τη λειτουργία του:

1. Πρώτα ο άνθρωπος. Στον πυρήνα των δράσεων του βρίσκεται η πίστη ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι υπόθεση για τον άνθρωπο. Η δέσμευση του κέντρου είναι απέναντι στα άτομα και στις οικογένειες που ζουν στις 85 αγροτικές κομητείες της Β. Καρολίνας και ιδίως σε εκείνους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή αγωνίζονται στα όρια της φτώχειας.
2. Ολοκληρωμένη προσέγγιση. Δεν υπάρχει μια μόνο στρατηγική που μπορεί να στηρίξει την αγροτική οικονομία μακροπρόθεσμα. Γι ‘αυτό τον λόγο, το κέντρο έχει υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την οικονομική ανάπτυξη, η οποία περιλαμβάνει την εκπαίδευση και κατάρτιση για την προώθηση του αγροτικού εργατικού δυναμικού, τις βελτιώσεις της υλικής υποδομής, την ανάπτυξη ενός οικονομικού και τεχνικού δικτύου στήριξης των αγροτικών επιχειρήσεων και την ενίσχυση της καινοτομίας και της προσαρμοστικής ικανότητας των αγροτών, των  οργανώσεων και των ιδρυμάτων.
3. Δέσμευση στην καινοτομία. Το κέντρο αναζητά συνεχώς νέες οικονομικές πολιτικές. Μία πηγή είναι το δικό του πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης, το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα και μη κερδοσκοπικά ερευνητικά ιδρύματα. Επίσης το κέντρο, αναγνωρίζοντας ότι οι καλές ιδέες προέρχονται από πολλές πηγές, επισημαίνει και προωθεί καινοτόμες πολιτικές και δράσεις που αναπτύχθηκαν από άλλους οργανισμούς, εντός και εκτός των Η.Π.Α.
4. Συνεργασία και μόχλευση πηγών. Το κέντρο αναπτύσσει συνεργασίες με αξιωματούχους της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, με επικεφαλής ιδρυμάτων, με επιχειρηματικά και οικονομικά στελέχη, με επιτυχημένους επαγγελματίες, με εκπαιδευτικούς και  ερευνητές. Μέσω της συνεργασίας, το κέντρο μπορεί να μοχλεύσει πόρους και να επιφέρει αλλαγές στις εκατοντάδες κοινότητες και τις χιλιάδων των αγροτών.
5. Πολυμορφία. Σύμφωνα με στελέχη του κέντρου, η Β. Καλιφόρνια αντλεί δύναμη από την ποικιλομορφία του πληθυσμού της, είτε αυτή αφορά τα φύλα, είτε την εθνική καταγωγή. Μέσω του διοικητικού του συμβουλίου, του προσωπικού και των συμβουλευτικών επιτροπών, το κέντρο προσπαθεί να εκπροσωπεί αυτή τη δύναμη σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Προτείνει, επίσης, την ίδια συνολική προσέγγιση και προς άλλους τοπικούς, κρατικούς  και εθνικούς φορείς.
6. Λογοδοσία, αξιολόγηση, και αναπαραγωγή. Πιστεύοντας ότι πρέπει να λογοδοτεί στους πολίτες που υπηρετεί, το RC διεξάγει συνεχείς αξιολογήσεις των πιλοτικών προγραμμάτων που εφαρμόζει, μετρώντας την αποτελεσματικότητα και τη δυναμική τους, με σκοπό την αναπαραγωγή τους και σε άλλες κοινότητες. Βασική παράμετρος αυτών των αξιολογήσεων είναι οι μετρήσεις αποτελεσματικότητας που αναφέρονται, για παράδειγμα, στον αριθμό των νέων επιχειρήσεων, τις νέες θέσεις εργασίας, τα δάνεια που έχουν συναφθεί, το καταρτισμένο προσωπικό και τον αριθμό των νέων οικιών που κατασκευάστηκαν. Αξιολογούνται όμως και ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως η δημιουργία επιχειρηματικού πνεύματος, όπου αυτό δεν υπήρχε, η σύναψη εταιρικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικές οικονομικές και φυλετικές ομάδες του πληθυσμού, καθώς και η ικανότητα της τοπικής ηγεσίας να αναλάβει το μέλλον των κοινοτήτων.

Μετά από δύο δεκαετίες λειτουργίας του κέντρου, το μέλλον των αγροτών της Β. Καρολίνας φαίνεται να διαγράφεται θετικό, ειδικά για τους χιλιάδες ανθρώπους που συμμετείχαν στα προγράμματα του. Σήμερα, το 95% όλων των αγροτικών εκμεταλλεύσεων απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζόμενους. Αξίζει να σημειωθεί, ότι, ενώ οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις παραδοσιακής παραγωγής και γεωργίας, εξακολουθούν να συρρικνώνονται, οι μικρές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν, σχεδόν στο σύνολο τους, καθαρή αύξηση της απασχόλησης.

Όμως, πολλές κοινότητες στην αγροτική Β. Καρολίνα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές ελλείψεις πόρων, σοβαρές οικονομικές αντισταθμιστικές τάσεις και ανεπάρκεια επενδύσεων, όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό. Η αντιστροφή αυτής της τάσης απαιτεί τη συνεργασία και τη δέσμευση της τοπικής αυτοδιοίκησης, των ιδρυμάτων και των οργανισμών με σκοπό να ξεπεραστεί η κρίση αυτή. Σήμερα, το RC, θέλοντας να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, θέτει νέους στρατηγικούς στόχους ώστε:

• Οι κάτοικοι της περιοχής να επιτύχουν την οικονομική ανεξαρτησία τους σε θέσεις εργασίας με βιώσιμους μισθούς, με ασφάλεια και ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη και πρόοδο.
• Το επιχειρηματικό πνεύμα και η κουλτούρα της καινοτομίας και της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλους τους επιχειρηματικούς τομείς να αναπτυχθούν ακόμη περισσότερο, δίνοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης στις υπάρχουσες και στις νέες επιχειρήσεις.
• Να επιταχυνθεί η ενσωμάτωση των τοπικών οικονομιών στην παγκόσμια οικονομία μέσω των εκτεταμένων δικτύων πληροφοριών, των συστημάτων μεταφοράς και των εταιρικών δικτύων.

• Οι αγροτικές κοινότητες να έχουν την υψηλή ποιότητα των δημοσίων υποδομών που απαιτούνται για την προώθηση της ανάπτυξης.
• Οι αγροτικές κοινότητες να προσφέρουν σταθερά υψηλής ποιότητας ζωή στους πολίτες τους, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε άριστα δημόσια σχολεία και σε δια βίου εκπαιδευτικές ευκαιρίες, σε υψηλής ποιότητας υγειονομική περίθαλψη, σε αξιοπρεπή και οικονομικά προσιτή στέγαση, σε καθαρό περιβάλλον, σε συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης και σε ψυχαγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.

Μέσα σε μια σειρά δράσεων και πολιτικών που σχεδίασε και εφαρμόζει το RC ήταν και η ίδρυση του Ινστιτούτου για την Αγροτική Επιχειρηματικότητα (ΙΑΕ) τον Οκτώβριο του 2003. Το ΙΑΕ δημιουργήθηκε όταν  τα στελέχη του RC, μετά από έρευνες, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι επιχειρηματίες, οι άνθρωποι που δημιουργούν και αναπτύσσουν επιχειρήσεις, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική ευημερία των αγροτικών κοινοτήτων. Τα κεφάλαια λειτουργίας του ΙΑΕ είναι 144.000 δολάρια και προέρχονται από πίστωση της Πολιτείας της Β. Καρολίνας, ενώ κονδυλίων για συγκεκριμένες πρωτοβουλίες προέρχονται από ιδρύματα και ομοσπονδιακές υπηρεσίες.

Οι τέσσερις στόχοι του ΙΑΕ για την ανάπτυξη της αγροτικής επιχειρηματικότητας είναι:

1. Στήριξη των αγροτικών κοινοτήτων για τη δημιουργία συστημάτων υποστήριξης της επιχειρηματικότητας.
2. Στήριξη της συνολικής βελτίωσης της υγείας και της ζωτικότητας των μικρών
   επιχειρηματικών κοινοτήτων στις αγροτικές περιοχές.
3. Στήριξη της αυτοαπασχόλησης ως πηγής απασχόλησης και εισοδήματος.
4. Στήριξη της ανάπτυξης των επιχειρηματικών εταιρειών, νέων και υφιστάμενων, που μπορούν να αναπτυχθούν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και πλούτο στις αγροτικές κοινότητες.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το ινστιτούτο συνεργάζεται με δημόσιους και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς για να οικοδομήσει ένα βιώσιμο ολοκληρωμένο σύστημα για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Β. Καρολίνα. Το σύστημα αυτό βασίζεται στα ακόλουθα πέντε προγράμματα:

• Τεχνική υποστήριξη και παροχή πληροφοριών

Οι επιχειρηματίες της υπαίθρου της Β. Καρολίνας, μέσω του ΙΑΕ, έχουν πρόσβαση σε αναγκαίες επιχειρηματικές υπηρεσίες, τεχνική βοήθεια και πληροφορίες που τους προσφέρονται με κατάλληλη καθοδήγηση και χαμηλό κόστος. Στο ΙΑΕ παρέχονται στους αγρότες επιχειρηματίες τεχνολογία και πληροφορίες αιχμής, υποστήριξη στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών ώστε να καταστούν ανταγωνιστικοί στις εθνική και παγκόσμια αγορά.

• Εκπαίδευση και κατάρτιση σε θέματα επιχειρηματικότητας.

Κάθε αγρότης της Β. Καρολίνας, που έχει ενδιαφέροντα και αφοσίωση στην επιχείρηση και στον τόπο του, μπορεί να μάθει ό,τι είναι απαραίτητο για να γίνει επιτυχημένος επιχειρηματίας και να κάνει συνειδητές επιλογές σχετικά με την έναρξη και την ανάπτυξη της επιχείρησης. Δημιουργείται, παράλληλα, η επόμενη γενιά επιχειρηματιών με την προβολή και επέκταση των προγραμμάτων εκπαίδευσης στην επιχειρηματικότητα και τους διαγωνισμούς επιχειρηματικού σχεδίου για τους νέους. Τέλος, με την συνεργασία των πανεπιστημίων και των κολεγίων, πραγματοποιείται η κατάρτιση ενδιαφερομένων εργαζομένων για να αποκτήσουν στις δεξιότητες που χρειάζονται ώστε να ξεκινήσουν δική τους επιχείρηση ως αυτοαπασχολούμενοι. Το πρόγραμμα αυτό είναι ενταγμένο στο ευρύτερο ομοσπονδιακό πρόγραμμα Growing America Through Entrepreneurship (GATE).

• Πρόσβαση σε κεφάλαια

Οι επιχειρηματίες σε ολόκληρη την ύπαιθρο της Β. Καρολίνας πρέπει να έχουν πρόσβαση στα χρηματοδοτικά κεφάλαια που απαιτούνται για την ανάπτυξη τους.

• Η πρόσβαση σε δίκτυα

Το ΙΑΕ ανέπτυξε ένα δίκτυο υποστηρικτικών υπηρεσιών που έχει ως στόχο να βοηθήσει τους αγρότες επιχειρηματίες να δικτυωθούν μεταξύ τους. Κατά αυτόν τον τρόπο  οι συμμετέχοντες στο δίκτυο αγρότες επιχειρηματίες, αλλά και εκκολαπτόμενοι επιχειρηματίες, ανταλλάσουν πληροφορίες, διδάσκονται ο ένας από τον άλλο και μειώνεται το αίσθημα της απομόνωσης και της αναποτελεσματικότητας του τύπου «να ανακαλύπτει ο καθένας μόνος του τον τροχό στην ανάπτυξη της επιχείρησής του». Σήμερα, κάθε επιχειρηματίας στην πολιτεία μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε ένα δίκτυο επιχειρηματιών μέσω της πλοήγησης στο διαδίκτυο.

• Ηγεσία και αναπτυξιακή πολιτική

 Το κράτος, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι φορείς των αγροτών και οι ίδιοι οι αγρότες  των κοινοτήτων της υπαίθρου πρέπει κατανοήσουν την επιχειρηματικότητα ως μια προσέγγιση για την οικονομική και ανάπτυξη της κοινότητας και πώς να την υποστηρίξουν. Πιο συγκεκριμένα:

1. Το ΙΑΕ προσέφερε ένα σεμινάριο για το ρόλο της επιχειρηματικότητας. Το σεμινάριο διαρκεί τρεις ημέρες και επαναλαμβάνεται τέσσερις φορές σε διάστημα δυο ετών εκπαιδεύοντας πάνω από 200 άτομα.
2. Το κέντρο RUPRI για την αγροτική επιχειρηματικότητα που ανήκει στο School of Government του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill αναπτύχθηκε για να παραδίδει σεμινάρια μίας ημέρας στα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά με την επιχειρηματικότητα.
3. Τον Απρίλιο του 2008, το RC δημιούργησε έξι εργαστήρια για την εκπαίδευση στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε θέματα που αφορούν την υποστήριξη της δικτύωσης των επιχειρήσεων στις τοπικές κοινότητές τους. Στα εργαστήρια αυτά συμμετείχαν περίπου 140 άτομα.

Ο Χριστόδουλος Κουτσουλιάνος είναι συγγραφέας και αρθρογράφος σε ελληνικά και ξένα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Πρώην διευθυντής της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Καλαμαριάς.  Επικοινωνία: http://www.koutsoulianos.gr/ Youtube Facebook Linkedin