Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την προεδρία της Ursula von der Leyen, εισέρχεται στο 2025 με μια από τις πιο φιλόδοξες πρωτοβουλίες της ως προς τη βιώσιμη χρηματοδότηση: το πακέτο Omnibus, ένα εκτεταμένο σχέδιο απλοποίησης των κανόνων ESG που διέπουν τις επιχειρήσεις στην Ε.Ε. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να περιορίσει τη γραφειοκρατία και να μειώσει το διοικητικό κόστος, χωρίς να αλλοιώσει τις βασικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές δεσμεύσεις που έχουν υιοθετήσει τα κράτη-μέλη.
Οι αλλαγές που προτείνονται αγγίζουν τρεις από τους κεντρικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής νομοθεσίας βιωσιμότητας: τη Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), την Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) και το σύστημα ευρωπαϊκής ταξινομίας για τις βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Μεταξύ των σημαντικών τροποποιήσεων είναι η αναθεώρηση του εύρους των εταιρειών που υπάγονται σε υποχρεωτική δημοσιοποίηση ESG δεδομένων, η μείωση του όγκου πληροφοριών που απαιτούνται, και η αναδιάταξη των χρονοδιαγραμμάτων συμμόρφωσης.
Μία από τις πιο καίριες αλλαγές αφορά το κατώφλι υπαγωγής στις υποχρεώσεις αναφοράς: επιχειρήσεις με λιγότερους από 1.000 εργαζόμενους και με χαμηλότερο κύκλο εργασιών ή ενεργητικό αναμένεται να απαλλαγούν από τις πιο απαιτητικές υποχρεώσεις της CSRD. Για τις μικρότερες εταιρείες, εισάγεται ένα προαιρετικό, απλουστευμένο πλαίσιο αναφοράς (VSME). Παράλληλα, όσες εταιρείες συνεχίσουν να υπάγονται στην CSRD αναμένεται να δουν πιο «ελαφριά» ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς (ESRS), με σημαντική περικοπή στα απαιτούμενα δεδομένα.
Η Επιτροπή παρουσιάζει την πρωτοβουλία ως μέσο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, επισημαίνοντας ότι η μείωση των υποχρεώσεων θα επιτρέψει σε επιχειρήσεις και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επικεντρωθούν σε ουσιαστικές επενδύσεις και στην αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων, χωρίς υπερβολικό ρυθμιστικό φόρτο. Για τις τράπεζες, ειδικότερα, η απλοποίηση των ESG reporting απαιτήσεων αναμένεται να μειώσει σημαντικά το κόστος συμμόρφωσης.
Παρά την πρόθεση για εξορθολογισμό, το Omnibus συναντά σημαντικές αντιδράσεις. Φορείς της αγοράς, επενδυτές αλλά και περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η μεγάλη μείωση διαφάνειας μπορεί να δυσκολέψει τον έλεγχο των εταιρικών επιδόσεων και να ενισχύσει το greenwashing. Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις στο Ευρωκοινοβούλιο ήταν έντονες, καθώς η έγκριση του πακέτου στηρίχθηκε από κεντροδεξιές και δεξιές ομάδες, προκαλώντας ανησυχίες ότι η μείωση των υποχρεώσεων αποτελεί, στην πράξη, οπισθοχώρηση ως προς τις φιλοδοξίες της Ε.Ε. για τη βιωσιμότητα.
Η τελική μορφή της πρωτοβουλίας θα διαμορφωθεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Επιτροπής, Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου. Το αποτέλεσμα θα κρίνει αν η Ένωση μπορεί να βρει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε ανταγωνιστικότητα και ουσιαστική λογοδοσία. Για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές, το πραγματικό ερώτημα παραμένει: θα οδηγήσει το Omnibus σε μια πιο ευέλικτη «πράσινη» οικονομία ή σε ένα πλαίσιο με λιγότερη διαφάνεια και μεγαλύτερη αβεβαιότητα;