«Πρόκειται για ένα ορόσημο για την ΕΕ. Η Ευρώπη χρειάζεται ένα βιώσιμο και ανθεκτικό δίκτυο μεταφορών που να ανταποκρίνεται στους προβληματισμούς κινητικότητας των πολιτών και των επιχειρήσεών μας, οικοδομώντας παράλληλα γέφυρες με τους γείτονές μας, ιδίως την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τα Δυτικά Βαλκάνια. Πλέον διαθέτουμε τα μέσα για να ολοκληρώσουμε αυτό το δίκτυο.
Αντίνα Βαλεάν, επίτροπος Μεταφορών – 19/12/2023
Πολιτική συμφωνία επιτεύχθηκε μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου επί του κανονισμού για τη στήριξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), για την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ικανοποιήσή της.
Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να εντείνουν σημαντικά τις προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός βιώσιμου και ανθεκτικού ΔΕΔ-Μ, μεταξύ άλλων παρέχοντας ισχυρά κίνητρα για την αύξηση της χρήσης πιο βιώσιμων μορφών μεταφορών και για τη βελτίωση της πολυτροπικότητας —δηλ. του συνδυασμού διάφορων τρόπων μεταφοράς για μία διαδρομή— στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών.
Το αναθεωρημένο ΔΕΔ-Μ θα θέσει υποχρεωτικούς στόχους:
- Έως το 2040, οι επιβατικές σιδηροδρομικές γραμμές στο κεντρικό και στο εκτεταμένο κεντρικό δίκτυο ΔΕΔ-Μ θα επιτρέπουν στις αμαξοστοιχίες να κινούνται με ταχύτητες τουλάχιστον 160 km/h.
- Σε ολόκληρο το δίκτυο ΔΕΔ-Μ, θα πρέπει να αναπτυχθεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), ως το ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα σηματοδότησης, προκειμένου οι σιδηρόδρομοι να καταστούν ασφαλέστεροι και αποτελεσματικότεροι. Κατά συνέπεια, τα εθνικά κληροδοτημένα συστήματα «κατηγορίας Β» θα πρέπει σταδιακά να παροπλιστούν.
- Έως το 2040, θα δημιουργηθούν προστατευμένοι χώροι στάθμευσης στο κεντρικό και στο εκτεταμένο κεντρικό οδικό δίκτυο του ΔΕΔ-Μ, ανά 150 km, κατά μέσο όρο. Η δημιουργία τέτοιων χώρων είναι πολύ σημαντική για την ασφάλεια των επαγγελματιών οδηγών και την εξασφάλιση ενδεδειγμένων συνθηκών εργασίας.
- Οι μεγάλοι αερολιμένες που εξυπηρετούν πάνω από 12 εκατ. επιβάτες ετησίως θα πρέπει να συνδεθούν με τις σιδηροδρομικές γραμμές μεγάλων αποστάσεων. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της συνδεσιμότητας και της προσβασιμότητας προς όφελος των επιβατών και για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των σιδηροδρόμων έναντι των πτήσεων εσωτερικού.
- Ο αριθμός των τερματικών σταθμών μεταφόρτωσης πρέπει να αυξηθεί σύμφωνα με τις τρέχουσες και τις αναμενόμενες κυκλοφοριακές ροές και τις ανάγκες του κλάδου. Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η ικανότητα εξυπηρέτησης των εμπορευματικών τερματικών σταθμών. Αυτό, εκτός από τη δυνατότητα κυκλοφορίας τρένων μήκους 740 m σε όλο το δίκτυο, θα συμβάλει ώστε περισσότερες εμπορευματικές μεταφορές να στραφούν σε πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς, ενώ θα δώσει ώθηση στον ευρωπαϊκό κλάδο των συνδυασμένων μεταφορών (π.χ. συνδυασμός σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών για τα εμπορεύματα).
- Και οι 430 μεγάλες πόλεις κατά μήκος του δικτύου ΔΕΔ-Μ θα πρέπει να αναπτύξουν σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας για την προώθηση της κινητικότητας μηδενικών και χαμηλών εκπομπών.
- Ο ευρωπαϊκός θαλάσσιος χώρος αποσκοπεί στην αποδοτική, βιώσιμη και αειφορική ενοποίηση του θαλάσσιου χώρου με άλλους τρόπους μεταφοράς. Για τον σκοπό αυτό, θα αναβαθμιστούν οι υπάρχουσες και θα δημιουργηθούν νέες διαδρομές θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, ενώ θα αναπτυχθούν περαιτέρω οι θαλάσσιοι λιμένες και οι συνδέσεις τους με την ενδοχώρα.
Επιπλέον, θα βελτιωθούν οι μεταφορικές συνδέσεις με γειτονικές τρίτες χώρες, με την ενσωμάτωση της Ουκρανίας, της Μολδαβίας και των έξι εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων στους νέους ευρωπαϊκούς διαδρόμους μεταφορών.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη ολοκλήρωση του δικτύου —έως το 2030 για το κεντρικό δίκτυο, έως το 2040 για το εκτεταμένο κεντρικό δίκτυο και έως το 2050 για το εκτεταμένο δίκτυο— η συμφωνία προβλέπει επίσης τη βελτίωση της διακυβέρνησης, π.χ. με εκτελεστικές πράξεις για τα κύρια διασυνοριακά τμήματα και συγκεκριμένα εθνικά τμήματα κατά μήκος των εννέα ευρωπαϊκών διαδρόμων μεταφορών. Αυτό, σε συνδυασμό με την καλύτερη ευθυγράμμιση μεταξύ των εθνικών σχεδίων μεταφορών και επενδύσεων και των στόχων ΔΕΔ-Μ, θα διασφαλίσει συνοχή κατά τον καθορισμό προτεραιοτήτων για τις υποδομές και τις επενδύσεις.
Η πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε πρέπει να εγκριθεί επίσημα. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, οι νέοι κανόνες θα δημοσιευτούν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους.
Η δρομολόγηση του νέου ΔΕΔ-Μ και των εννέα νέων ευρωπαϊκών διαδρόμων μεταφορών θα είναι το βασικό θέμα της εμβληματικής εκδήλωσης της Ευρώπης για την κινητικότητα «Ημέρες για τη σύνδεση της Ευρώπης» που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 2-5 Απριλίου 2024.
Η αναθεώρηση του κανονισμού ΔΕΔ-Μ εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ που θα καταστήσει την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.