Σε τεντωμένο σκοινί η Παγκόσμια Συμφωνία για τα Πλαστικά – Σε επανάληψη το «έργο» της COP29

Λίγες ημέρες μετά από την ολοκλήρωση της Παγκόσμιας Διάσκεψης για τα Πλαστικά στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται σε μια πιο εξειδικευμένη προέκταση των συνομιλιών για την κλιματική κρίση. Αυτή τη στιγμή, εκπρόσωποι από σχεδόν 200 χώρες βρίσκονται στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας προκειμένου να διαπραγματευτούν υπό την ηγεσία του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης.
Η συνάντηση πραγματοποιείται ύστερα από δύο χρόνια διακυβερνητικών διαπραγματεύσεων για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου σχεδίου που θα καλύπτει το χερσαίο και το θαλάσσιο περιβάλλον.
Ωστόσο, οι προσπάθειες για την επίτευξη της συμφωνίας – ορόσημο σκοντάφτουν σε πολλά καίρια σημεία τα οποία αφορούν στη μείωση της παραγωγής και τη σταδιακή κατάργηση των χημικών που θεωρείται ότι βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία. Πάνω από 100 χώρες υποστηρίζουν αυτά τα μέτρα και επιμένουν ότι μια συνθήκη χωρίς αυτά θα αποτύχει να λύσει την κρίση ρύπανσης. Αλλά περίπου 12 κράτη, κυρίως παραγωγοί πλαστικών πρόδρομων ουσιών που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα αντιτίθενται σθεναρά με αποτέλεσμα, μόλις μια μέρα προτού παρέλθει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες, το προσχέδιο κειμένου παραμένει διφορούμενο και αντιφατικό.
Η παραγωγή των πλαστικών θα τριπλασιαστεί έως το 2060
Πάνω από το 90% του πλαστικού δεν ανακυκλώνεται, ενώ η παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060 ενώ σύμφωνα με τον Διακυβερνητικό Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η παραγωγή και η χρήση πλαστικών παγκοσμίως αναμένεται να φτάσει τους 736 εκατομμύρια τόνους έως το 2040.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε ο ΟΗΕ, η χρήση πλαστικών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Και κάθε μέρα, όγκος πλαστικών που χωράει σε 2.000 απορριμματοφόρα πετιέται στους ωκεανούς, τα ποτάμια και τις λίμνες. Μάλιστα, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, μέχρι το 2050, θα μπορούσε να υπάρχει περισσότερο πλαστικό από ό,τι ψάρια στους ωκεανούς.
Η Κίνα ήταν μακράν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πλαστικών προϊόντων το 2023, ακολουθούμενη από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την Plastics Industry Association. Και τα τρία κράτη μαζί αντιπροσωπεύουν το 33% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου πλαστικών, ανέφερε η ένωση.
Περίπου το 40% όλων των πλαστικών χρησιμοποιούνται σε συσκευασίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Αυτό περιλαμβάνει πλαστικά δοχεία τροφίμων και ποτών μιας χρήσης – μπουκάλια νερού, δοχεία σε πακέτο, καπάκια καφέ, καλαμάκια και σακούλες για ψώνια – που συχνά καταλήγουν να μολύνουν το περιβάλλον.
Η Εκτελεστική Διευθύντρια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ Ίνγκερ Άντερσεν είπε στους διαπραγματευτές στο Μπουσάν ότι η συνθήκη πρέπει να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα.
«Ο κόσμος μας πνίγεται από πλαστική ρύπανση. Κάθε χρόνο, παράγουμε 460 εκατομμύρια τόνους πλαστικού, μεγάλο μέρος των οποίων πετιέται», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και προέτρεψε τους αντιπροσώπους να πιέσουν για μια συμφωνία.
Οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να αφορά τον κύκλο ζωής των πλαστικών – «την αντιμετώπιση των πλαστικών μιας χρήσης και βραχύβιας χρήσης, τη διαχείριση των απορριμμάτων και τα μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση του πλαστικού και την προώθηση εναλλακτικών υλικών», επέμεινε ο κ. Γκουτέρες.
Αυτά θα επιτρέψουν σε όλες τις χώρες να έχουν πρόσβαση σε τεχνολογίες και να βελτιώσουν το χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον, διασφαλίζοντας επίσης ότι οι πιο ευάλωτες κοινότητες που βασίζονται στη συλλογή πλαστικών δεν θα μείνουν πίσω, όπως οι συλλέκτες απορριμμάτων.
Διπλωμάτες προειδοποίησαν το Σάββατο ότι η πλειονότητα των χωρών θα μπορούσε να αποχωρήσει από τις συνομιλίες για την πρώτη συμφωνία στον κόσμο για την πλαστική ρύπανση, εάν αυτός ο μικρός αριθμός των κρατών που αντιτίθεται συνεχίσει να αντιστέκεται στις εκκλήσεις για συμβιβασμό. Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι την Δευτέρα και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν επίσης συγκεντρωθεί για να πιέσουν για μια συνθήκη για την αντιμετώπιση του όγκου της παραγωγής και των τοξικών χημικών που χρησιμοποιούνται σε πλαστικά προϊόντα.
Γιατί η ιστορία της COP29 επαναλαμβάνεται
Από τις πρώτες ημέρες της διάσκεψης στο Μπουσάν, παρατηρήθηκαν πολλές από τις συγκρούσεις που καταγράφτηκαν στη COP29.
Η 29η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP29) ολοκληρώθηκε στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν με ανάμεικτα συναισθήματα. Παρόλο που επιτεύχθηκε συμφωνία για την παροχή χρηματοδότησης 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως στις αναπτυσσόμενες χώρες μέχρι το 2035, πολλοί θεωρούν το ποσό ανεπαρκές για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Η διάσκεψη, που χαρακτηρίστηκε ως “Finance COP”, συγκέντρωσε εκπροσώπους από σχεδόν 200 χώρες. Ωστόσο, πολλές μικρές νησιωτικές χώρες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την έλλειψη φιλοδοξίας. Παρά το τριπλασιασμό της προηγούμενης δέσμευσης, το ποσό αυτό παραμένει μικρό σε σχέση με τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως που απαιτούνται μέχρι το 2030 για την αντιμετώπιση των αναγκών των φτωχότερων χωρών.
Παράλληλα, η αναφορά στη «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα» — ένα από τα βασικά αποτελέσματα της COP28 — απουσίαζε από το τελικό κείμενο της COP29. Πολλοί πίεσαν για μεγαλύτερη εστίαση σε αυτό το θέμα, αλλά η αντίσταση που έδειξαν πετρελαιοπαραγωγά κράτη με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, απέκλεισε αυτή την κρίσιμη δέσμευση από το τελικό κείμενο.
Οι προεδρίες της COP29 και της COP30 πρέπει τώρα να γεφυρώσουν αυτό το χρηματοοικονομικό χάσμα και να υποβάλουν σχετική έκθεση με λύσεις.